7 marca 2020

Hazynhajda

To miejsce darzę ogromnym sentymentem. Wielki park, ofiarowany miastu pod koniec XIX wieku przez żydowskiego przedsiębiorcę, radnego, filantropa – Juliusa Haase (pisałam o nim 5 lat temu tu ➡ Juliusz społecznik). Na cześć darczyńcy nazwany Haasenheide.

Bodajże najstarsza karta przedstawiająca park ma właśnie opis: „Haasenhaide. Gruss aus Rybnik. O.S.”. Widać na niej, jak eleganccy mężczyźni spacerują po świeżo wytyczonych i obsadzonych zielenią alejkach. Na drugim planie wije się droga z Chwałowic do Rybnika, który jest gdzieś tam w oddali.

W czasach niemieckich, ten fragment Rybnika był ulubionym tematem na pocztówkach. Po „Stadtparku” przechadzały się rodziny.

Rybniczanki w długich sukniach kryły się przed słońcem w cieniu wielkich drzew.

Kto wie, może te widokówki sponsorował sam Julius Haase. Ta poniższa, na której widać rok nadania 1904, jest z czasów, gdy jeszcze mieszkał w Rybniku. Przyglądający się z troską roślinom, dwaj mężczyźni, to mogą być urzędnicy miejscy sprawdzający, czy przyjęły się posadzone przy Alejce Haasego dęby Bismarcka.

Po wybudowaniu tarasu widokowego, który jest istniejącym do dziś, przeuroczym elementem małej architektury z początków XIX w., wydawcy uznali, że to się może sprzedać 😉 I chyba sprzedawało, bo aż na trzech pocztówkach przedstawiono „Stadtpark-Terasse”. Park tętnił życiem. Były koncerty, mała restauracyjka, rybniczanie dreptali z miasta do tej zielonej oazy z wielką ochotą.

A jak już tam przydreptali to patrzeli na to, jak pięknie wyglądało nasze miasto od strony Hasenheidy! Widać było żydowski sierociniec, Juliuskrankenhaus, starostwo, budynki przy dzisiejszej Świerklańskiej, Antoniczka. Całe miasto buchało zielenią. Przynajmniej ja tak to widzę 😉

W 1905 roku park został powiększony o parę hektarów, które nabyło miasto. Cztery lata później fundator – Juliusz Haase został honorowym obywatelem miasta Rybnika. Jakiś czas potem zostawił Oberschlesien i przeniósł się do Berlina, gdzie zamieszkał w takim paradnym budynku przy Kaiserallee 209.

No, a potem odszedł w wieku 64 lat. Pochowany został na cmentarzu żydowskim Weissensee. Niestety, gdy tam byłam ponad 2 lata temu, to kwatera, w której spoczął Julius, a następnie jego żona, była zawalona drzewami po przejściu huraganu Ksawery. Wiem, że groby małżonków istnieją, ale ich nie znalazłam. Świat jednak, mam nadzieję, jeszcze się nie kończy, więc kiedyś tam wrócę.

Gdy Rybnik stał się polski parkowi zmieniono nazwę z Hasenheide na Kozie Górki (ewentualnie Kozie Góry). Choć jeszcze w 1924, a nawet w 1925, w prasie robotniczej, gdy informowano o obchodach święta 1 Maja, to używano nazwy oryginalnej. Towarzysze szli w pochodzie na Hasenheide 😉

Obecnie park zwą i Kozie Górki, i Hazynhajda, i Hajda. Tą ostatnią nazwę przyjęła jedna z lepszych restauracji rybnickich, która od wielu lat działa w środku tej zielonej plamy. Stoi tam też tablica informacyjna, która w kilku językach skrótowo przedstawia historię tego miejsca.

Sam Julius jest upamiętniony w parku w dwóch miejscach. Od lat stoi stary obelisk przy Restauracji Hajda. Parę lat temu miałam wielką przyjemność, by pociągnąć za szarfę i odsłonić jego nowy pomnik wraz z prezydentem miasta oraz przedstawicielką dzielnicy Meksyk.

W pobliżu parku, niejako w jego otulinie, przez lata stała ruina dawnego hotelu – domu gościnnego o nazwie „Rondo”. Jeszcze dziś można w internecie natrafić na zdjęcia przedstawiające zarówno środek jak i obejście tego należącego do PKP byczego bloku. Wielki komunistyczny moloch swym zdewastowanym obliczem psuł wizerunek pobliskiej Hazynhajdy.

Ponad 3 lata temu pojawiły się informacje, iż ktoś kupił, ktoś coś zmierza, ktoś chce z tego opuszczonego i zrujnowanego ośrodka zrobić mieszkaniową perełkę. Po jakimś czasie okazało się kto i to już zaczęło dobrze wróżyć. Nie żaden szemrany zewnętrzny deweloper, a dziołcha „stond” – „naszo”. Rudo dziołcha z „pałerem”, jak to mówią. I ta dziołcha to kupiła, wyremontowała, a terozki sprzedowo. Czyli ta dziewczyna to kupiła, wyremontowała i teraz sprzedaje. Ale, zdając sobie sprawę z ważności historii, z potencjału Hazynhajdy, to ta dziewczyna stwierdziła, że należy zajrzeć do „szuflad” z naklejką „Haase”. Z wielką przyjemnością je otwarłam i opowiedziałam co wiedziałam.

Teraz te historie będzie przekazywał miły pan ze zdjęcia, bowiem to on, w imieniu rudej dziołchy, zajmie się sprzedażą. Nie jestem skora do reklamowania prywatnych inicjatyw, ale tą muszę, bo wiem, że Juliusz Haase się ucieszył, że wreszcie otoczenie jego parku wyładniało. On sam inwestował w nieruchomości, lubił piękno, na bank był estetą, więc przylazł do mnie w nocy 😉 i rzekł: Małgosia, schreiben Sie über die Wohnsiedlung „Parkowa”. A czegóż ja nie zrobię dla Julka 😉

Podjechałam pod Osiedle Mieszkaniowe Parkowa. Połaziłam se po Hazynhajdzie, pogadałam z Julkiem w myślach. Doszliśmy do wniosku, że jeszcze ciut za mało zieleni przy budynkach. Obojgu nam by się marzyły pnącza i wiele, wiele kwiatów. Mieliśmy to samo zdanie: jak posadzą tam iglaki, to Julek ich będzie straszyć.

Jednak ostatecznie, gdzieś po 15 minutach, Julek filuternie mrugnął okiem tam gdzieś na wysokościach i powiedział: „Aaaa, napisz”. Szkryfnął podpis i dał przyzwolenie.

No to napisałam. Nie wiem, czy mieszkania są w środku ładne. Nie wiem, czy będzie więcej zieleni. Nie wiem, czy remont był dobrze przeprowadzony i czy drogo, czy też tanio. Ale wiem, że to niesamowite miejsce, że w pobliżu jest kilka hektarów starego, naturalistycznego parku, że zaraz obok jest najlepsza pizza w Rybniku i że Julius Haase będzie czuwać nad tym miejscem. Mazeł tow!

Kategoria: Judaika | Możliwość komentowania Hazynhajda została wyłączona
26 grudnia 2017

Jüdisches Berlin, czyli żydowski Berlin (cz.2)

Koniec roku tuż, tuż, więc należałoby dokończyć opowieść o żydowskim Berlinie, który mogłam w końcu zobaczyć na własne oczy. Jak już wspominałam jakiś czas temu, a dokładniej tu:  ➡ Żydowski Berlin cz.1, dwa dni to za mało, by zobaczyć wszystko, ale i tak wystarczająco dużo, by być w najważniejszych miejscach. A tym najważniejszym miejscem miał być dla mnie „Der Jüdische Friedhof Berlin-Weißensee”, czyli cmentarz żydowski Weißensee.

Ten, otwarty w 1880 roku, cmentarz, nie dość że jest największą śródmiejską nekropolią w samym Berlinie, to jeszcze jest to największy pod względem powierzchni cmentarz żydowski w Europie. Od momentu upadku muru berlińskiego został ponownie głównym miejscem pochówku Żydów z lokalnej społeczności. A dla mnie był marzeniem. No i celem. Odkąd wiedziałam, że tam spoczął ➡ Rudi Haase, z tyłu głowy miałam taki mus, by kiedyś na jego grobie położyć kamyk. Każdy ma jakieś fiksum dyrdum  😉 

Pogoda tego dnia zapowiadała się wyśmienita. Uznałyśmy, że jazda środkami komunikacji publicznej dla trzech lasek, to taki sam koszt, jak zamówienie taksówki. Poza tym, cmentarz był dość oddalony od naszej Palaciny, więc przesiadki, kombinowanie gdzie i jak skasować bilet, dreptanie od U-Bahny do S-Bahny, zabrałoby nam zbyt dużo czasu. Taksiarz zrozumiał mój niemiecki na poziomie zerowym i wnet mknęłyśmy przez dawny Wschodni Berlin w stronę dzielnicy Pankow. Moje kolegówny były nastawione na to, że musimy na cmentarzu odnaleźć grób Rudiego, jego dziadka Juliusza Haase, żony Juliusza Berty oraz siostry – Laury Perls. Telefonicznie byłam też umówiona ze znajomym internetowym – Romanem, który na stałe mieszka w Berlinie i od czasu do czasu podsyła mi różne ciekawostki historyczne. Wiedziałam, że odnalezienie Juliusza nie będzie łatwym zadaniem. 42 ha, to naprawdę spory kawał ziemi. Prawie pół kilometra kwadratowego. W dodatku niemalże na każdym metrze kwadratowym jeden, albo i dwa nagrobki. Wrocławski cmentarz żydowski ma 4,4 ha, czyli ok. 10 razy mniej, a i tak jeden dzień to za mało czasu dla niego. A tu 42 hektary arcydzieł!

Wiedziałam, że czas mnie ogranicza i moje zwiedzanie to będzie latanie z jęzorem na wierzchu, potem spływającym po plecach i zdjęciach strzelanych na chybił trafił. Jeszcze przy wejściu przywitała nas kartka, iż w tym dniu cmentarz czynny jedynie do 14-tej, czyli o 2 godziny szybciej zostanie zamknięty. Trudno. Cykam foty przy pomniku na wejściu i od razu walę do pseudo biura, by dowiedzieć się jak dojść do Grabenfeldu E5 (bardzo prosty plan cmentarza wzięłam ze sobą z Polski).

A tam od razu spotykam się z nieuprzejmością. I już mnie trafiło na wstępie. Chciałam kupić książkę o cmentarzu, a facio udaje, że angielskiego nie kuma, wydać reszty nie chce i jeszcze mi po niemiecku pitoli, że on nie jest informacją, by mi mówić, gdzie jest jaki Grabenfeld. Osobiście z niemieckiego niewiele rozumiem, ale na Klossa i inne tego typu produkcje od dziecka patrzałam, więc co trzeba to skumam. To ja mu złośliwie swoim British „Inglisz” z rejonu Suffolk, iż czekam na resztę z kasy, którą mu dałam i stoję twardo, a w duchu walę przekleństwami. W końcu znalazł klucz do kasetki i wyskrobał te 4 Euro. Drogi mi nie wskazał. Trudno. Srał go pies. Same znajdziemy. Ruszyłyśmy wzdłuż muru zewnętrznego. Ja cykałam zdjęcia jak wariat, kątem oka szukając zmieniających się oznaczeń na polach grobowych i jeszcze dodatkowo kwartałów w ramach tych pól. W pewnym momencie wsio mi się popierdzieliło i nie wiedziałam gdzie jestem. Znaczy się, między którymi polami jestem. Kolegówny szły odrębnie, ale do pewnego momentu w zasięgu głosu. Potem nie było już nikogo tylko groby. Cudownie! Gdyby nie presja, że muszę znaleźć tych, dla których tu przyjechałam, to bym się zanurzyła między te macewy, grobowce i stała i patrzała i dumała.

Wszystko pięknie posprzątane, wygrabione. Magiczny fragment Ziemi.

Nagle słyszę jakieś rżnięcie. Pracownicy! Lecę w tym kierunku. Dwaj panowie z piłą  😉 Mechaniczną 😀 Uśmiech nr 10 na twarz i pytanie, na które znałam odpowiedź z góry: „Do you speak English„. „Nein„. O niech to szlag! Małgosia! Teraz kombinuj ze swoim niemieckim na poziomie minus 10 i pytaj jak dojść do Grabenfeldu E5. W ruch poszły łapy, plan, uśmiech i jedynie znane mi „Wo ist es…” i palec na E5. Ha! Zwykli robotnicy cmentarni z piłą mechaniczną milsi niż panoczek, który ma gości na wstępie witać. „Geradeaus, links, geradeaus…”. Do masakry nie doszło 😉 Nawet zrozumiałam, że mam przejść pod taśmami, które wydzielały pewne części cmentarza i zakazywały wstępu. Koleżanki były gdzieś daleko, więc telefonicznie przekazałam wieść, że mniej więcej wiem gdzie mamy iść. I dalej pędem zgodnie ze wskazówkami drwali. Po drodze mijałam cuda architektury i sztuki cmentarnej, przy których powinnam się zatrzymywać, ale wskazówki na blacie tak zaiwaniały… Miałam szukać Juliusza – honorowego obywatela miasta Rybnika i jego rodziny.

W międzyczasie odnalazły się kolegówny oraz Roman, który też dotarł na cmentarz i po iluś tam wskazówkach telefonicznych trafił w miejsce, w którym w tym momencie byłyśmy. Wreszcie jest właściwy Grabenfeld. Wszyscy zaczęliśmy szukać grobu Juliusza i jego żony. Niestety, to całe pole grobowe było zawalone połamanymi drzewami. Huragan Ksawery, który parę tygodni przed naszą wizytą pustoszył tą część Europy musiał, no musiał akurat w tym miejscu zrobić taki rozpierdziel, że w zasadzie nie można było się przemieszczać. Wszędzie powalone drzewa i konary. Drwale, których spotkałam na pewno od jakiegoś czasu usuwali skutki tego wietrzyska, ale do E5 jeszcze nie dotarli. Patyki i liście waliły mi po buzi, ale przedzierałam się na tyle, na ile można było. Poza tym, akurat ta kwatera była wyjątkowo zarośnięta.

Po jakimś czasie musiałam zrezygnować. Nie lubię takich momentów, gdy nie udaje mi się znaleźć tego, po co przyjechałam, ale musiałam zbastować. Wiem, że gdybym tam była z Młodą, to byśmy się tak zaparły, że mogłabym Wam teraz Juliusza pokazać. No… chyba że nagrobek byłby powalony napisami do ziemi. Moi towarzysze pomagali jak mogli, ale Ksawery i te chaszcze oraz czas, który gonił spowodowały, że powiedziałam pas.

Ruszyliśmy dalej, by odszukać grób Laury Perls – też rybniczanki. Siostry Juliusza Haaase, matki słynnego marszanda Hugo Perlsa. Wiedziałam, że jej grób został niedawno odrestaurowany. Poza tym był zaznaczony numerkiem na planie, który wzięłam w pseudo biurze. Skromny grób Laury odnalezłam od strzału. Leży przy jednej z głównych alejek, więc nie było przedzierania się.

Kamyczki zebrane przed jej rodzinnym domem w Rybniku położyłam na nagrobku i ruszyliśmy w stronę wydzielonej części z żołnierzami „pierwszowojennymi”. Po drodze co parę metrów wpadałam w zachwyty.

Minęliśmy pole urnowe. Jeszcze takowego nie widziałam na żydowskim cmentarzu. Pierwszy pochówek skremowanych zwłok na tej nekropolii miał miejsce w roku 1909. Przepisy mówiły, że prochy muszą być w trumnie.

Zbliżając się do Pola Honoru dla żołnierzy poległych w czasie Wielkiej Wojny, minęliśmy groby rosyjskich żołnierzy, którzy zmarli, czy też polegli jako jeńcy wojenni w latach 1914-1918 i 1945.

Michaił Bodjana zmarł w szpitalu żydowskim krótko po upadku Berlina.

W końcu weszliśmy w część nekropolii, w której pochowano łącznie 394 żołnierzy pierwszej wojny – w tym naszego Rudolfa Haaase, który co prawda nie zginął w trakcie samych działań wojennych, ale w czasie III powstania śląskiego, nie mniej został uznany żołnierzem. Czytelnikom Szuflady polecam ponowne przeczytanie jego historii. Pomnik upamiętniający żołnierzy jest prosty.

Pierwsze szukanie grobu Rudiego nie przyniosło efektów, bo współtowarzysze nie mają we krwi tego czegoś, co jest w każdym cmentarniku  😉 Patrzy i widzi i tyle. Niewielkie macewy są w kilku rajach, jak się to u nos godo  😆 Podzieliliśmy się na rajami. W mojej go nie było. Kolegówny i Roman stwierdzili, że w ich rajach też go nie ma. No way! Wiem, że jest. Te niecałe 400 grobów, w porównaniu z Grabenfeldem E5 to pikuś mały. Po 3 minutach go ujrzałam. Jest! Tyle lat czekałam, by go zobaczyć. Od lat bardzo uczuciowo do niego podchodziłam. Mało którego rybnickiego Żyda tak traktowałam. Z modlitwami u mnie ciężko, ale pogadałam z nim, pogłaskałam macewę, położyłam kamyczek sprzed rybnickiego domu, w którym się urodził i przeprosiłam za to, co mu my – rybniczanie zrobiliśmy.

Porobiłam jeszcze parę zdjęć innym żołnierzom i ruszyliśmy dalej. Pogoda się powoli psuła i zaczynał padać deszcz.

Alejki były ogromne, a niektóre bycze mauzolea wybudowane były jakby przy rondach – takich paradnych miejscach.

Deszcze padał coraz bardziej, zasłaniałam panczem aparat, bo nie chciałam tracić czasu na zakładanie kurtki przeciwdeszczowej. Wiedziałam, że dziewczyny mokną pod parasolami i na pewno się już nudzą. Zdjęcia robiłam totalnie na oślep. Choć… nawet przy takim „oślepie” wyłowiłam znaczące dla Rybnika imię i nazwisko, by sprawdzić sobie później w domu, czy to aby nie nasz słynny Emil Prager, który miał dom towarowy na Rynku.

Nie było możliwości „zaliczenia” całych 42 hektarów. Mijałam współczesną część cmentarza, a potem powoli, choć pędem wracałam główną dróżką w stronę domu przedpogrzebowego i wejścia robiąc zdjęcia tym najważniejszym – pochowanym w swoistej Alei zasłużonych.

Rabini, przewodniczący gmin, kantorzy, lekarze, profesorowie, itd.

Córka rabina Leo Baecka i upamiętnienie jego postaci na jej nagrobku. Sam Leo Baeck zmarł w Londynie i tam został pochowany. Baeck to jeden z wybitniejszych rabinów niemieckich, przez jakiś czas związany ze Śląskiem, a ściślej z Opolem. Odmawiał udzielenia mu pomocy i odrzucił propozycję ucieczki z obozu koncentracyjnego w Theresienstadt – został ze swoimi do końca.

Ostatnie zdjęcia robiłam nie patrząc w ogóle w aparat, tylko naciskałam migawkę. Cyk, cyk, cyk.

Deszcz padał coraz bardziej rzęsiście i należało się już ostatecznie z cmentarza ewakuować. Koleżanki szybciej dotarły do pseudo biura. I tu okazało się, że zostały z niego wyproszone, gdy chciały się schronić przed deszczem  😯 No, takie gnojstwo! Przypomniały mi się wtedy fejsbukowe złe opinie o obsłudze cmentarza. A chciałam przy wyjściu wrzucić parę euro do skarbony, ale wobec takiego zachowania ni chu chu im dałam. Po powrocie do Palaciny walnęłam też swoją własną negatywną ocenę dla „staffu”. Cmentarz zachwycający, ale personel (za wyjątkiem drwali) dno.

Przez ten incydent ewakuowałyśmy się z tego niezwykłego miejsca dość szybko. Po drodze ujrzałam jedynego berlińskiego kota  😉 Sądzę, że woli nie stróżować na cmentarzu, bo gdyby go tak, nie daj Boże, mieli przepędzać…

Cmentarz był niesamowity. Jeden z piękniejszych jakie dotychczas widziałam. Nadal nr 1 dla mnie to wrocławski przy Ślężnej, potem ten w Sarajewie. Berliński chyba stanie na podium jako trzeci.

Pożegnałyśmy się z Romanem i stamtąd taksówką pomknęłyśmy w stronę Rykerstrasse, przy której stoi synagoga zaprojektowana przez Johanna Hoenigera, wnuka rybnickiego karczmarza, zarazem syna lekarza z Zülz  ➡ Davida Hoenigera. 

Johann Hoeniger też został pochowany na cmentarzu Weißensee, ale o nim kompletnie zapomniałam, gdy tam byłyśmy. Zresztą i tak czasu nie było. Synagoga, którą Johann zaprojektował nie została zburzona w czasie Nocy Kryształowej z uwagi na zwartą zabudowę w jej pobliżu. Jest to czynna synagoga i druga co do wielkości w Europie. Od strony Rykerstrasse jej nie widać, bowiem by się do niej dostać trzeba wejść do „ajnfartu” (tłumaczenie dla nie Ślązaków: do bramy).

I tu napotkałam ponownie przeszkodę, czyli policję niemiecką. Na nic się zdały moje tłumaczenia, że przyjechałam z tak daleka, że budował synagogę wnuk, a zarazem syn rybniczanina. Że jechałam tu specjalnie. Gadałam jak dziad do obrazu do tego policjanta. Nie, bo nie. Nie da się. Nie można wejść. Względy bezpieczeństwa. Bez wątpienia wyglądałam na terrorystę. Przez ajnfart nie przeszłam.

Zasieki, wystawiane z jezdni jakieś blokady, pistolety w kaburach i jedynie co se mogłam, to strzelić fotkę i focha. W dupę się ugryźcie pomyślałam. Nie, to nie.

Jak więc wygląda synagoga, zaprojektowana przez architekta z rybnickimi korzeniami, mogę pokazać jedynie przedstawiając zdjęcia z Wikipedii.

Zaliczenie okolicy tej synagogi zakończyło zwiedzanie żydowskiego Berlina, choć od czasu do czasu deptałam jeszcze w tym dniu po Stolpersteinach. Berlińscy Żydzi, wywiezieni do getta w Łodzi, mieli zerowe szanse na przeżycie.

Rodzina Levy z tej kamienicy, 7 miesięcy spędziła w getcie łódzkim, z którego wywieziono została do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem.

Dokładnie naprzeciw przyjazny mural mówi o przyjaźni. W 1941 r., gdy Else, Karla i Rolfa wywożono z tej ulicy nikt ich jako przyjaciół nie traktował.

Zwiedzanie Berlina zakończyłyśmy przy resztkach dawnego muru. Chaos, misz-masz, kicz i ceny z kosmosu za wszystko. Lepiej zwiedzać żydowski Berlin, nawet gdy się napotyka w niektórych momentach na przeszkody  😉

Na koniec powinnam dodać, że u Lagerfelda nie znalazłam swojego rozmiaru, a pizza o nazwie Gina Lolobrigida z włoskiej restauracji na naszej ulicy, była przepyszna. Bo to, że była obfita jak biust Giny, to widać 😉

Berlin będę wspominać jako przepiękne miasto, wyjazd jako fantastyczny, a wspomnienie widoku odnalezionej ner tamid w Nowej Synagodze oraz kamieni pamięci w chodnikach nadal ściska mi gardło.

Następnego dnia powitały nas Karkonosze.

(a raja to po śląsku rząd)

P.S. Juliusza jeszcze kiedyś znajdę.

3 października 2017

Dreams come true, czyli jak dobrze mieć przyjaciela

Marzenia jednak się spełniają! W życiu bym nie pomyślała te ileś tam miesięcy temu, że aż tak szybko.

Gdy dziennikarz lokalnego portalu, na zakończenie mojej tyrady o swojej pasji, zadał mi pytanie o marzenie, ni z gruchy ni z pietruchy powiedziałam, że chciałabym zobaczyć cmentarz żydowski w Berlinie. Tam bowiem pochowano wielu rybniczan oraz innych Żydów ze Śląska. O Izraelu to nie za bardzo marzę z uwagi na niemijającą niechęć, a wręcz strach przed lotami metalową maszynerią. Na cholerę mi zresztą Izrael, gdy to właśnie w Berlinie mieszkali niemieccy Żydzi, a ci mnie od dłuższego czasu interesują, pasjonują i to ich uważam za zbyt mało przypominanych i pomijanych w kontekście Holokaustu. Choćby z jednego powodu: bo to byli Niemcy. W koło Macieju gada się u nas o Żydach polskich, a o niemieckich (czytaj: również śląskich) raczej cisza. Byli asymilowani, byli bohaterami z czasów Wielkiej Wojny, czuli się obywatelami Niemiec. No i nagle ich własne państwo zgotowało im tak straszny los. Nie jakiś zewnętrzny wróg, a państwo dla którego pracowali, zarabiali i walczyli. Dlatego uważam, że ich tragedia jest niekoniecznie większa, bo nie da się określić czyja tragedia jest większa bądź mniejsza, ale na pewno jest inna.

Dobra, wracam to tego, że „Dreams come true”. O moim marzeniu przeczytała osoba, o której moja ś.p. Mama mawiała, że jak się ją poprosi o kamyk z Indii, to przywiezie (nota bene przywiozła) bo pamięta i jest słowna. Jak będzie miała załatwić jakiś lek, to załatwi. Nie wiem, czemu mi ten kamyk  teraz przyszedł na myśl, bo minęło od tego czasu ponad 30 lat.

Znamy się 41 lat. Jedna ławka w liceum, te same studia, imprezy w akademiku i nie tylko, potem co prawda inne miasta i kontakt nie z tych codziennych, czy nawet comiesięcznych, ale w miarę stały.

I ten przyjaciel (w rodzaju męskim to słowo jakoś wydaje mi się silniejsze), czyta mój czerwcowy wywiad i to marzenie o Berlinie. Po paru dniach słyszę plim i przychodzi krótki mesydż na Fb: „Megulku, jedziemy do Berlina! Ty, ja i musimy namówić Ewę (…). Ty masz pasję a ja lubię spełniać cudze marzenia, bo los tak zrządził, że mogę…” (wyjaśnienie: Ewa to trzecia z nas – przyjaciółek od czasów szkolnej ławy).
Ja pierdolę! Ten okrzyk usłyszała moja załoga w pracy  :mrgreen: Jadę do Berlina!!! Zobaczę największy, po łódzkim, cmentarz żydowski w Europie! Może uda mi się odnaleźć groby rybniczan! Termin po negocjacjach z Trzecią, czyli Ewusią, został ustalony na październik.
Dziś, wiedząc, że wyjeżdżamy w poniedziałek, mam już motyle w brzuchu. Na stole leży mapa Berlina, na której na wszelki wypadek zaznaczam sobie Stolpersteiny w pobliżu miejsc, które ewentualnie będziemy odwiedzać. Przy samym apartamencie Palacina, w którym śpimy, czyli przy Winterfeldstrasse 5 mam aż dwa. A o rzut beretem kilka następnych.

Wiem już, że wczesnym rankiem wymknę się, by je sfotografować, bo jak mi już do łba nawkładała Młoda, nie mogę za bardzo przytłoczyć przyjaciół swoimi Żydami.
Must seen to na pewno Jüdischer Friedhof Berlin-Weißensee.

W starych mailach znalazłam info od jednego z moich internetowych żydowskich znajomych, jakie numery grobów ma ➡ Juliusz Haase i jego żona Bertha. Maryjko kochana! Wreszcie będę mogła położyć kamyki na ich grobie. Codziennie w drodze do i z pracy mijam willę Haasych.

Dzisiaj rano, w deszczu przed tym budynkiem szukałam kamyczków, by mieli takie spod domu, a nie jakieś tam z Chwałowic, czyli z mojej hałdy. I na grób ➡ młodego Rudolfa – zabitego przez powstańców śląskich też pójdziemy. Kieszenie kurtki i tasza już napchane kamolami, które mam złożyć również w imieniu prawnuczek Juliusza mieszkających na drugiej półkuli. Obiecałam im to. Tyle lat tymi Haasymi się zajmuję, od ponad 10 roczków ich rozkminiam i w końcu położę kamyki. O ile of course te groby znajdę, bo cmentarz trochę hektarów ma. A dokładniej to aż 43 ha. Gräberfeldów na mur tam będzie w ciul i jeszcze trochę.


Następny must seen to Synagoga Rykestraße. Jej projektantem był wnuk rybnickiego karczmarza, zarazem syn Davida Hönigera, którego grób znalazłam onegdaj w Białej. Jest wiele mojomiastowych wątków w Berlinie jak choćby projekty synów rabina Fränkla, ale wszystkiego nie da się zobaczyć w trakcie kilku dni, choćby z tego powodu, że do obejrzenia będzie jeszcze Denkmal für die ermordeten Juden Europas, no i Neue Synagoge, a także pozażydowskie fragmenty Berlina  :mrgreen:
Kurde flak, dużo tego, a moje kolegówny nawet nie podejrzewają, ile czasu potrafię siedzieć na cmentarzu. W dodatku na takim, na którym jest około 115.000 grobów.
Na razie nie kombinuję na zapas. Upiję je albo jakąś bronią zmuszę i będą tyrać. Potem mnie znienawidzą, ewentualnie zostaną antysemitami  😉

Na teraz, to se przypominam niemieckie słówka, których znam trzy na krzyż, z czego większość z Klossa i Pancernych i zastanawiam się jak te S- oraz U-Bahny obcykamy. Ehhhh, znowu mi motylki z radości rumplują w brzuchu.

JEDZIEMY! Jak dojedziemy to se wykrzyczę: Ich bin ein Berliner! bo Ich habe einen wunderbaren Freund!

Danke mein Freund Olutka!  :mrgreen:

 

15 lipca 2015

Haase epopeja – Juliusz społecznik (cz.5)

Jak zwykle znowu długo trwało zanim wróciłam do moich Haasych. Motywacja przyszła od pań z Wydziału Architektury, z których jedna mi powiedziała, że ktoś te historie czyta. Skoro tak, to trza pisać  😎

Hajda (5)

Tym razem będę się wgryzać w życie mojego faworyta wśród mężczyzn z tego rodu, czyli Juliusza. Gdyby ktoś tu był pierwszy raz, to może zagłębić się w stare opowieści o tej niezwykłej rodzinie rybnickich Żydów, których już nie raz opisywałam.  Ale tu, czyli u siebie piszę o nich od serca i z odrobiną fantazji.

Stare wpisy możecie znaleźć TU i TU i TU i TU.

Czytaj dalej

Kategoria: Judaika, Rybnik, Turystyka i krajoznawstwo | Możliwość komentowania Haase epopeja – Juliusz społecznik (cz.5) została wyłączona