28 kwietnia 2015

Haase epopeja – pośmiertna kariera Charlotty (cz.3)

Dziś o wielkiej karierze, niestety pośmiertnej, Charlotty – córki Efraima Haase, o którym pisałam w części 2, czyli tu: Przodek Efraim. Część 1 epopei proszę sobie samemu odszukać.

Rok 1814

Efraimowi Haase, założycielowi familii, która w Rybniku przez lata żyła, pracowała, zarabiała i kochała nasze miasto, urodziła się szóstka dzieci, z czego większość to były córki.  Głównego spadkobiercę opiszę w następnym odcinku, a dziś… dziś moje odkrycie i moja gwiazda, czyli Lotte. Urodziła się 14 marca 1814 roku, jej hebrajskie imię było Sara, choć w Księdze Narodzin wstępnie zapisano Dorel. Potem ktoś coś powymazywał, wyskrobał. Dorel się może nie spodobała. Ostatecznego imienia, czyli Charlotty jednak nigdy nie dopisano. Warto odnotować, iż w tym samym dniu urodziło jeszcze dwóch się żydowskich chłopców. Jednemu z nich w przyszłości wiele będzie zawdzięczać pewne uzdrowisko. O tym też kiedy indziej, bo dziś tylko o mojej Lotcie.

Narodziny Charlotty 1814

Czytaj dalej

Kategoria: Judaika, Rybnik | Możliwość komentowania Haase epopeja – pośmiertna kariera Charlotty (cz.3) została wyłączona
30 marca 2015

Gojka jako współautor

Może ktoś pamięta, jak prawie rok temu w maju, wraz z dyrektorem Holocaust Research Institute in Memory of Zahava & Zvi Shwartz z Izraela, objechaliśmy w deszczu i wichurach pewną część dawnej Galicji.  Opisałam to we wpisie „Gojka jako tłumacz i przewodnik cmentarny”.

Zabno (16)

Ten winniczkowy trip dał rezultat w postaci czegoś à la podręcznik dla instruktorów, nauczycieli, przewodników, którzy przyjeżdżają do Polski z grupami z Izraela. Jestem w jakimś sensie jego współautorem.

Czytaj dalej

Kategoria: Judaika, Rybnik, Turystyka i krajoznawstwo | Możliwość komentowania Gojka jako współautor została wyłączona
22 lutego 2015

W oczekiwaniu na werdykt słów kilka o Lazarusie

W oskarową noc prawie poważny tekst o pierwszym rabinie w Rybniku. O drugim już pisałam.

Społeczność żydowska w Rybniku oraz jego okolicy w XVIII w. nie była liczna i zapewne nie na tyle bogata, by mieć własnego rabina. Na podstawie rejestru ślubów można stwierdzić, iż posługę rabinacką w pierwszej połowie XIX w., gdy liczba rybnickich Żydów znacznie wzrosła, sprawowali dorywczo rabini m.in. z Gliwic (rabin Hirsch Jacob Zuckermann), Raciborza (rabin Löwi), Bytomia (rabini Mendel Cohn oraz Israel Deutsch), Wielowsi (rabin Pinschower), Żor (Abraham Freund) oraz Wodzisławia Śląskiego (rabin Salomon Sachs). Do zawarcia ślubu nie jest konieczna obecność rabina, bowiem wystarczy, by uczestniczył w uroczystości Żyd (mężczyzna), który posiada stosowną wiedzę na temat wymogów halachicznych związanych z zawieraniem małżeństwa. W 1822 r. jedną z takich osób, która „nadzorowała” ślub Wolffa Eisnera z Jette, był Lazar Karfunkel.

Czytaj dalej

Kategoria: Judaika, Rybnik, Turystyka i krajoznawstwo | Możliwość komentowania W oczekiwaniu na werdykt słów kilka o Lazarusie została wyłączona
13 lutego 2015

To jest polski kraj, więc nie pytaj why

Gdy w styczniu napisała do mnie dziennikarka z radia BBC z prośbą, by oprowadzić po raciborskim cmentarzu żydowskim ekipę tegoż radia i ich kolegę szukającego śladów po przodkach, pomyślałam, że chyba gorszego miejsca nie mogli wybrać. Od lat ten „konsek ziemi”* woła o pomoc i jest wielką gańbą** dla nas Ślązaków. Nie potrafię sobie przywołać w pamięci obecnie bardziej zasyfionego miejsca na Śląsku, gdzie chowano Żydów. Byłam na tym kirkucie wiele razy i każda wizyta to zakłopotanie oraz ogromny żal i smutek, że tak traktujemy śląskie dziedzictwo. Gdy jeszcze człowiek uzmysłowi sobie, iż nie możemy zwalić stanu cmentarza na Niemców, bowiem przetrwał on wojnę w stanie raczej nienaruszonym, to tym bardziej szlag trafia. Mało mam wspólnego z Raciborzem, ale i tak mi głupio, że na moim Śląsku tak wygląda cmentarz. Podobne odczucia miałam kiedyś w ukochanych Mysłowicach, ale na szczęście tam już można zabierać gości i potomków.

Raciborz 20.01.2015 (34)

Czytaj dalej

Kategoria: Judaika, Turystyka i krajoznawstwo | Możliwość komentowania To jest polski kraj, więc nie pytaj why została wyłączona
23 listopada 2014

Rabin Daniel Fraenkel

pieczec

Gdy w styczniu tego roku temu zaczynałam szukać informacji o rybnickich rabinach wydawało mi się, że jestem w ciemnej dupie   😳 i za Chiny Ludowe nie znajdę ciekawych informacji, które nadawałyby się na konferencję o życiu religijnym w naszym mieście, czy też na mini artykulik w internecie.

Jednak dzięki temu internetowi i dobrym ludziom internautom (dziękuję Beato, Donato i Klimku) udało mi się w przybliżeniu odtworzyć życiorysy naszych siedmiu rabinów, wyszukać wiele niezwykłych dokumentów (niestety ich pokazanie wymagałoby wyłożenia parę setek dolarów z uwagi na konieczność opłacenia praw do publikacji, więc ich tu nie zobaczycie), a nawet znaleźć potomków czy dalszych krewnych kilku z nich. Do dwóch z rabinów poczułam ciut więcej sympatii dlatego założyłam im osobne szufladki z notatkami. Jedną z nich otwieram w tą ponurą listopadową noc, bo właśnie w listopadzie  193 lata temu, czyli w 1821 roku urodził się:

                                                           Daniel Fraenkel

Czytaj dalej

Kategoria: Judaika, Rybnik | Możliwość komentowania Rabin Daniel Fraenkel została wyłączona
8 czerwca 2014

Amerykańska wizyta

Jednych odwiedza amerykański prezydent, a innych amerykański potomek śląskich Żydów, czyli każdy ma takiego gościa ze Stanów, na jakiego go stać. Mój gość nie przyleciał do Polski Air Forcem Pierwszym, a przyjechał zgrabną wypożyczoną w Niemczech Fiestą. Dotarł do Raciborza poprzez  Nowy Dwór Gdański, bowiem najpierw tam szukał śladów ojca, który wiele lat przez drugą wojną światową wyjechał ze Śląska i trafił do ówczesnego Tiegenhof  gdzie pracował jako dentysta. Losy ojca mojego gościa, jak i brata taty, to scenariusz na dobry film, w którym byłoby i o losach niemieckich Żydów, i o Legii Cudzoziemskiej, o ciotce komunistce, a nawet o zębach Hitlera.

Czytaj dalej

Kategoria: Judaika, Turystyka i krajoznawstwo | Możliwość komentowania Amerykańska wizyta została wyłączona
18 maja 2014

Gojka jako tłumacz i przewodnik cmentarny

Muszę się ciut pochwalić, a jak! Czasem trzeba, bo tego wymaga marketing.

Moja fitulityngeszeftowa spółka oficjalnie zwana mp kwadrat Sp. z o.o., a potocznie Szufladą Małgosi, wykonała kawał dobrej roboty na zlecenie Holocaust Research Institute in Memory of Zahava & Zvi Shwartz z Izraela.  Gojka i mocno religijny Żyd, czyli Małgosia-Prezeska szufladki i dyrektor tegoż instytutu objechali, sprawdzili, opisali ponad 40 cmentarzy żydowskich, kilkanaście synagog, wiele grobów zbiorowych na terenie Podkarpacia, Małopolski i woj. świętokrzyskiego.  Pięć dni pracy po 17-18 godzin. Od 8 rana do zmroku w terenie, a potem jeszcze kilka godzin opisywania (po hebrajsku i częściowo po polsku) i analizowania tego co widzieliśmy. A najwięcej to widzieliśmy winniczków, a przynajmniej ja ich widziałam setki. Mój towarzysz na nie raczej nie zwracał uwagi.

trip (10)

 

Moja praca polegała na zorganizowaniu całego objazdu, załatwieniu noclegów, umawianiu spotkań z lokalnymi władzami, opiekunami cmentarzy, tłumaczeniu, przedzieraniu się przez krzaki, chaszcze, szukaniu dróg, ścieżek, dojść, i wielu innych rzeczy. Pogoda nie była sprzyjająca, gdyż potężny niż o dźwięcznej nazwie Yvette bardzo nam pracę utrudniał.

trip (20)

Czytaj dalej

11 maja 2014

Przygotowania gojki i szajspapiór

Goj to nie-Żyd. Ponoć określenie to ma pejoratywny wydźwięk, choć w obecnych czasach jest tak popularne, że ten negatywny background się już raczej zgubił.  A gojka to nie-Żydówka, czyli taka baba jak ja. Od jutra zaczynam pięciodniową podróż po żydowskich cmentarzach Podkarpacia z gościem z Izraela i mam autentyczny rajzyfiber. Oprócz gojki to jestem jeszcze Hanyska i dlatego nie mam lęku przed podróżą a właśnie rajzyfiber. Wsio spakowane, notki z szuflad, mapy i plany dojazdów wyciągnięte i poupychane w różne schowki plecaka, kiełbasy od Woźniczki zapróżniowane (na wszelki wypadek bym nie schudła za bardzo na koszernym jedzeniu), na samym dnie jedno piwo, peleryna, buciory, galoty (ponoć lepiej bym łaziła w kieckach w dodatku długich), psikaczki przeciw kleszczom, no i pełno ładowarek do wszelakiej aparatury. Kiedyś to była jedna mapa i starczyło. Dziś  to trzeba kilometry kabli wozić. Aaa, zapomniałam powiedzieć, że i szajspapiór biorę. Z nerwów sarczki przychodzą znienacka, więc lepiej być zabezpieczonym. Dzieci komuny tak mają.

papier3

 

Trzymajcie kciuki, by śląska gojka i religijny Żyd jakoś się przez ten tydzień dogadali i by srajtaśmy mi stykło 🙂 No i by nie lało za mocno, bo prognoza, na którą teraz zerkam wyjątkowo niepomyślna.

A tak przy okazji, to muszę wspomnieć, iż z mojego miasta pochodzi jedna bardzo znana gojka, tj. autorka popularnej książki pt. „Izrael oswojony”.

Pyrsk ludkowie*, do zaś za tydzień.

 

 

 

Kategoria: Judaika, Turystyka i krajoznawstwo | Możliwość komentowania Przygotowania gojki i szajspapiór została wyłączona
8 maja 2014

Jadę znowu do Elimelecha

Klamka zapadła. Jadę ponownie do mojego Elimelecha do Leżajska!!! Gdyby nie on, to bym nie przetrwała prawie tygodniowych negocjacji w sprawie wyjazdu. Ufff, dziś w końcu po dzisiątkach meili, esesów oraz rozmów mój … powiedzmy, że zleceniodawca zaakceptował warunki.

kirkuty (5)

 

YES! YES! YES! Będę mogła Eliemu podziękować za wsio co już się stało i podziało, no i na karteczce poprosić o jeszcze…

Znowu będę włazić w krzaczory, chaszcze, kleszcze, pajęczyny w Błażowej. Znowu będę mogła gładzić kamień macew na cmentarzu w Siedleczce, sprawdzę, czy stoją olbrzymy w Jarosławiu. Może nawet uda się zwiedzić chasydzkie centrum w Dynowie.

kirkuty (6)

 

kirkuty (1)

 

kirkuty (4)

 

kirkuty (3)

 

Nie wiem jak przetrwam ten cmentarny objazd hardcorowy typu survival na koszernym jedzeniu, bowiem tak się mi to szykuje, ale może taka dieta okaże się dobra dla moich kilosów.  Oby to były kanapki, a nie chasydzkie jadło z kotła 😉

kirkuty (2)

 

W planach 25 cmentarzy w 4 dni, czyli totalna mission impossible, co jednoznacznie jako praktyk kirkutowy wiem z góry, ale hipcie to ssaki, które wiele mogą i dużo potrafią. Dam radę!

W poniedziałek ruszam na spotkanie przygody. Trzymajcie kciuki, bo styk koszerny, religijny Żyd z Izraela i  jedząca kiełbachy, mało religijna chrześcijanka, to może być mieszkanka bombowa!

 

Kategoria: Judaika, Turystyka i krajoznawstwo | Możliwość komentowania Jadę znowu do Elimelecha została wyłączona