Żydowskie wątki w cieniu Juliusza

Taki sobie wrześniowy wieczór. Piękny, bo słoneczny, bezdeszczowy, poruszający. Właśnie takim wieczorem rozpoczął się w Rybniku cykl pani Oli Klich pt. „Spotkania nie z tej ziemi”. I jakie to fajne, że na naszej ziemi, w dodatku w cieniu Juliusza, którego czerwone mury i wnętrza – miejmy nadzieję – za jakiś czas zaproszą do środka. Pierwszym gościem pani Oli był Wojciech Orliński i jego biografia Lema. Lema nigdy nie trawiłam, być może za głupia byłam w młodości na niego. Fantastyka to nie moje klimaty. Ale, ale… jest coś w Lemie co sprawiło, że musiałam na spotkanie pojechać. Lem był Żydem.

Gdy tak se siedziałam na leżaczku, słuchałam Orlińskiego opowiadającego o przeżyciach młodego Lema i innych lwowskich Żydów, to się zastanawiałam ilu z pozostałych siedzących na leżakach obejrzało „W ciemności”, ilu wie o pogromach w 1941 r., czy ktokolwiek z nich był w Bełżcu, czy wiedzą co zrobiła Einsatzgruppe C, czy też, że Josef Grzimek – nazistowski zbrodniarz – jeden z komendantów obozu we Lwowie – brał udział w prowokacji w Hochlinden, tj. dzisiejszych rybnickich Stodołach. Dziękuję pani Oli Klich za drążenie właśnie tego wątku. To było faktycznie „Spotkanie nie z tej ziemi”, gdyż o ziemi makabrycznej. Jak to napisał Ignacy Chiger, tata dziewczynki w zielonym sweterku: „Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię. Sam osiadł w niebie, a ludziom oddał ziemię. I na ziemi to się stało…” Choć może Chiger się mylił i było to na innej planecie, że se tak zlemizuję tą myśl. Katzetnik pisał o ➡ Planecie Auschwitz. Lem żył na Planecie Lemberg. Obydwaj na szczęście z tych złych planet wrócili.

Po spotkaniu, Stowarzyszenie „Kulturalny Domek” po raz trzeci przedstawiło historię rybnickiego tyglika z naszej Huty Silesia. Nie miałam możliwości obejrzenia tego wcześniej, więc zostałam, bo wiedziałam, że jest w niej wątek żydowski. Nie jestem fachowcem od pokazywania małym dzieciom tragedii II wojny. Nie mam najmniejszego pojęcia jak powinno się o tym mówić i jak przekazywać. I dlatego nie wymądrzam się, czy było to właściwe, czy nie.

Śląski tyglik podążając za swym marzeniem, czyli chcąc dostać się za dużą wodę, również trafia na złą planetę – do obozu. Tam spotyka Hazoka, czyli zajączka. Żyda zajączka z opaską z Gwiazdą Dawida, biernie czekającego na przerobienie na mydło. Taka metafora, czyli żyd jako zając w czasie wojny bardzo mi się spodobała. Szary, nie rzucający się w oczy, biedny, płochliwy, zmuszony do ukrywania się, żyjący w norach, o dużych uszach (jesuuuuuuuuuu, ale znowu powiało u mnie stereotypem), zwierzę, na które się poluje – dobra personifikacja (tak się to chyba mądrze nazywa).

Cień dawnego szpitala Juliusza, który rozwijał się również dzięki rybnickich Żydom, w którym umierali i byli grzebani naprzeciw niego, w końcu wszystko przykrył i pojechałam do domu zaopatrzona w książkę i z głową pełną myśli o złych planetach. Na szczęście nad moją hałdą wnet pucułowaty księżyc wzeszedł i psy się uśpiły, więc złe planety też poszły spać.