Gdy rok temu pomagałam w poszukiwaniach Weissenbergów, Blochów i Gruschków, czułam, że na jednej wizycie gości z Anglii się nie skończy. Tym razem Clare, opisana przeze mnie w linku powyżej, miała ciut więcej informacji, gdyż udało jej się przetłumaczyć większość dokumentów oraz listów taty, który jako jedyny z całej licznej rodziny przeżył II wojnę. Przypomnę, że ojciec Clare był niemieckim Żydem, którego rodzina pochodziła z różnych miast Górnego Śląska, który przeszedł obóz w Dachau i dzięki koneksjom zdołał jeszcze w 1939 roku wyjechać do Anglii. Historia rodziny jest bardzo tragiczna, no i oczywiście skomplikowana, więc nie będę nią zanudzać czytelników Szuflady. Wolę skoncentrować się na tym czego doświadczyłam w ostatnich kilku dniach, czyli na niesamowitej życzliwości ludzi na Śląsku.

Poniedziałek, dzień I – Mysłowice (moje ukochane, cudowne i niesamowite miasto)

Jechałam z gośćmi do Mysłowic na poszukiwania jakichkolwiek informacji o odnodze rodziny, czyli o bracie babci mojej Clare oraz dwóch jego córeczkach. Wiedziałyśmy jedynie, że wujek – Kurt Bloch mieszkał przez jakiś czas w Mysłowicach, gdyż to wynikało z listów, które pisał w latach 30-tych, znałyśmy imiona córeczek i lata urodzenia, no i fakt, że zostali wywiezieni najpierw do getta w Chrzanowie, a następnie do Auschwitz. Znam nastawienia Urzędów Stanu Cywilnego do takich poszukiwań. Tu dodatkowym utrudnieniem był fakt, że Clare nie jest potomkiem w linii prostej (bo jak może być skoro te osoby zginęły w obozie, ale co to USC interesuje), no i że dokumenty urodzenia dziewczynek są młodsze niż 100 lat, więc ustawa o ochronie danych osobowych i inne bzdety mają zastosowanie. Wiedząc o tym, już parę dni przedtem szukałam znajomości poprzez Fb. Oczywiście szukałam znajomości w mysłowickim USC. Już wtedy doświadczyłam niesamowitej uczynności. Kto mógł to kombinował i przeklejał moją prośbę. W pewnym momencie przyszła wiadomość. Boguś – strażnik mysłowickiego kirkutu mi załatwił wejście do Muzeum (mimo poniedziałku), a tam już miałam dalej dostać „listy polecające”. Clare, jako typowa Angielka nie za bardzo kumała systemu „poleceń”, ale zdawała się na mnie. Dobra, jedziemy z Promnic do Myslowitz. Podjeżdżamy pod muzeum i dzwonię na podany przez Bogusia numer telefonu pana dyrektora. Tak, wie, że mam przyjechać. Ufff. Wchodzimy do byczego muzeum (piękne zbiory tam mają).

Szarmancki pan dyrektor z uwagą wysłuchał mojego trajkotania i zaczął działać. Telefon do USC, telefon gdzieś tam, szuru buru, robi się ruch. Przyszła niezwykle miła i uśmiechnięta pani Luiza z muzeum i też stara się pomóc. Rozmawiam z szefową USC. Postara się przejrzeć roczniki 1927 i 1929. W międzyczasie panu dyrektorowi udaje się ustalić, na jakiej ulicy mieszkali Blochowie, przy okazji wyskakuje nam imię żony. Jezuuuu! Mamy konkret! Ulicę i numer! Pani Luiza podsuwa myśl, by sprawdzić w jednej ze szkół, być może są stare księgi uczniowskie, bowiem rozpoznaje na którymś ze starych zdjęć, które Clare jej pokazuje na notebooku, byłą szkołę. Na tym zdjęciu jest właśnie jedna z dziewczynek, o której szukamy informacji. Ja z kolei dowiaduję się, że w Brzezince była 3. synagoga. Jeszcze na końcu obchodzimy muzeum i Clare kupuje album ze starymi zdjęciami Myslowitz.

Wychodzimy dziękując za tak wspaniałe przyjęcie i okazaną pomoc. Siadamy na ławce przed muzeum. Clare w szoku, że aż tyle mamy. Lecim dalej. A raczej jedziem 😉 Najpierw pod dawną synagogę w Brzezince, potem do centrum.

Rynek. Śliczny. Ulicą Grunwaldzką, dawniej Pszczyńską, suniemy w stronę numeru, pod którym mieli mieszkać Blochowie. Nie ma tej kamienicy. Hmmm. Nie znam historii Mysłowic, ale kombinuję, że musiała zostać wyburzona. Idziemy pod budynek dawnej szkoły ze zdjęcia z dziewczynką.

Potem na miejsce, gdzie stała piękna duża synagoga. Tu mieszkali, synagogę mieli zaraz pod nosem. I szkoła blisko.

Gdzieś muszę podpytać o tą kamienicę. Urząd Miasta. Urzędnicy, jak wiemy, też różni są. Ale ci w Mysłowicach są więcej niż spoko. Przynajmniej dla nas tacy byli. Wchodzimy do budynku, w którym niby mieści się archiwum. Klupię od drzwi do drzwi. Wsio pozamykane. W końcu jedne otwarte. Od wejścia przepraszam, że żyję, że przeszkadzam, że wiem, że to nie należy do ich kompetencji, ale gdyby mi ktoś zechciał pomóc, bowiem szukamy i tłumaczę od nowa. Okazuje się, że cudem trafiamy na panów, którzy się pasjonują historią miasta i oni nam pokazują stare plany, na których szukaną kamienicę widać. Mamy też jej stare zdjęcia! Wiemy, że została wyburzona już za komuny. Clare od razu stwierdza, że musi obfotografować całą okolicę, by porównać to co jest z tym co było.

Jezuuuu! Ponownie tacy mili ludzie! Tyle czasu im zajęłyśmy, a urzędniczy czas jest drogi. Panowie utwierdzają mnie w moim zdaniu, które mam od paru lat o tym mieście. Jest ono pełne fajnych mieszkańców. Wychodzimy i pędzimy pod szkołę podstawową nr 2, w której już raz byłyśmy, ale nie było pani dyrektor i młoda sekretarka bała się nam pomóc, co jest zrozumiałe, bo udostępnianie komuś nieznajomemu ksiąg sprzed wojny to może nieść za sobą ryzyko utraty pracy. Po drodze przechodzimy obok innego budynku dawnej synagogi, który przetrwał.

Pani dyrektor jeszcze nie wróciła z narady. Czekamy pod szkołą i analizujemy to co wiemy. Po pół godzinie czekania idziemy ostatni raz do sekretariatu.

Przyznam, że nie liczyłam na wiele. Wręcz myślałam, że zostaniemy olane, bo nie da się, bo nie ma, bo ochrona danych. No i poza tym nikt do szkoły nie wchodził, czyli chyba pani dyrektor nadal nie ma. A tu szok! Jak jak kocham te mysłowickie cuda 🙂 Obie panie dyrektor są. Sekretarka przekazała, że szukamy starych ksiąg. Ależ oczywiście. Coś mamy. Już wyciągam tą jedyną przedwojenną księgą. Tak od strzału, bez pieprzenia się, tak z dobroci serca i życzliwości i uprzejmości!

Jezuuuu po raz kolejny! Jedna z pań nawet pomaga nam szukać nazwiska Bloch. I nagle mamy ją. Mamy małą Blochównę. I wychodzi zagwozdka. Dziewczynka jest wpisana jako katoliczka. Tato jej był Żydem, a ona katoliczka. Może mama była tego wyznania? Na razie nie kombinujemy, bo nie chcemy zabierać paniom czasu. A obie panie dyrektor wręcz z nami się cieszą, że coś się udało znaleźć. Skrzydła człowiekowi rosną, jak patrzy na tyle życzliwości dookoła.

Myslowitz I love you! Na koniec jeszcze przypadkiem spotykamy Bogusia. Co za miasto!

Wtorek, dzień II (Katowice – bleee  i Zabrze – rewela)

Archiwum w KATO to nie jest miejsce, które mogę uznać, za przyjazne. Nie będę psuć tego wpisu i oszczędzę czytelnikom opisu tego jak tam się traktuje petenta. Niczego nie ma. Nie ma, nie ma, tego nie ma. Remont to tego nie ma. Dobra, halt Małgosia. Miało być o życzliwych ludziach. Coś tam w tym archiwum jednak znalazłyśmy. Dla Clare to było dużo, gdyż zobaczyła w aktach gimnazjum bytomskiego jak jej tato się uczył. Reszty: nie ma, bo remont. Wrrr.

Jedziemy do Zabrza, choć czuję, że nie dojedziemy w godzinach otwarcia archiwum USC. A tam chcemy dostać akt zgonu dziadka Clare. Dojeżdżamy po czasie. USC otwarte, ale archiwum zawarte. Klupię, wchodzę, popisowy uśmiech nr 15 jak to mawiała moja kolegówna z jednej ławy – Olutka. Już od przepraszania, że żyję sama nie wiem, czy jeszcze jestem na tym świecie. Tłumaczę. Choć pinkolą mi się wszyscy nieżyjący krewni Clare, ale dziadka daty znam na pamięć. Elegancja pani USC-owa mówi, że archiwum zamknięte i proszę przyjść na następny dzień. Ale ja bardzoooo mocno proszę. Goście z Anglii. No dobrze. Proszę podać datę i wypełnić wniosek. Uff. Będziemy mieć! Znowu mili ludzie. Brele, długopis, wpisuję dane Leopolda Weissenberga zmarłego z przyczyn naturalnych w czasie wojny w mieście Hindenburg. 5 zł i mamy ksero starego dokumentu.

Clare twierdzi, że skoro tu umarł, to musi tu leżeć na cmentarzu. Moje zdanie jest inne: on leży na cmentarzu w Gliwicach, bo tam mieszkał na stałe. Ale skoro chcecie na kirkut, to jedziemy. Wiem, że zamknięty, więc dzwonię do pana Walerjańskiego. Nie odbiera. Jak to kiedyś mawiano, nie ma takiej dziury, której nie można odetkać. I tak samo nie ma takiego cmentarza, na który nie dałoby się wejść. W deszczu, mokrzy po kolana zwiedzamy to magiczne miejsce.

Oddzwania pan Walerjański. Już wychodzimy. Dziadka tu nie ma. Ale… doszedł nowy trop, który każe nam się umówić na trzeci dzień. Trzeba jeszcze pojechać do archiwum w Gliwicach i sprawdzić, czy są akta z Woźnik.

Środa, dzień trzeci: Gliwice (coraz bardziej moje miasto)

Tutejsze archiwum jest rodzinne i przyjacielskie. Jego szef od razu rozpoznaje moich gości. Państwo tu byli w ubiegłym roku 🙂 I jeszcze, tak jak ostatnio, spotykamy pana Piotra Hnatyszyna z zabrzańskiego muzeum, który stworzył słownik Żydów zabrzańskich. Kolejna pomocna dusza na naszej detektywistycznej drodze. Tłumaczy nam niemieckie dokumenty, które nas interesują. Na to wszystko przychodzi pan Maciek z Pyskowic – następny pasjonat. A Weissenbergowie pochodzili z Pyskowic. Jezuuuu! Maciek wspomina o karczmie, którą mógł prowadzić któryś z przodków Clare. I jak nie kochać Ślązaków 🙂

Ostatni punkt to Dom Pamięci Żydów Górnośląskich i cmentarz żydowski przy Poniatowskiego. Szukamy grobu dziadka, choć ja już tam ileś razy obchodziłam te alejki. Na 100% grób jest, ale nie ma pomnika. Na to żadnej żydowskiej wdowy nie było stać w sierpniu 1941 r.

Koniec poszukiwań. Znalazłyśmy tyle informacji, że Clare będzie swego bloga uzupełniać do jesieni. See you next time friends!

Ja z tego miejsca dziękuję wszystkim, którzy nam pomagali. Nie ma jak Śląsk  😉

P.S. Jedynie pani z USC z Myslowitz nie oddzwoniła, choć obiecała, no ale na pewno miała dużo pracy