3 czerwca 2021

Kino „Górnik” a rodzina Leuchterów

W planach mojej gruby, czyli Zabytkowej Kopalni Ignacy, jest w sierpniu spacer dla rybniczan śladami górniczymi w centrum Rybnika. Wstępny zarys mam na razie w głowie. Pewne jest jedynie to, że cała przechadzka zakończy się przy „Juliuszu” – dokładnie naprzeciw dawnego kina „Górnik”. Onegdaj kultowego DKF’u. Kultowego nie tylko dla mnie. To tam, jako młoda dziewczyna patrzałam z zapartym tchem na „Lot nad kukułczym gniazdem”, to tam pół mojej klasy sikało ze śmiechu, gdy spytałam dlaczego podniósł się stół na jednym z filmów Mela Brooksa*, to tam, jako dziecko zakochałam się w Kirku Douglasie jako Spartakusie, a później w Paulu Newmanie (ten szelmowski uśmiech w „Żądle”!) i to przez to miejsce zawsze bałam się Indian.
Niewielu wie, że dawne kino „Górnik” przy ul. Miejskiej, przed wojną było w rękach żydowskich. Oczywiście nosiło wtedy inną nazwę. Na pewno do września 1938 roku, gdyż wtedy to ukazało się w prasie ogłoszenie informujące, iż „Kino żydowskie przechodzi w ręce Polaka” i zmienia nazwę z „Wanda” na „Świt”. No i w ogóle na pewno to ucieszy społeczeństwo. Widziałam, że kino było w posiadaniu żydowskiej rodziny Leuchterów, ale to była jedyna informacja, którą miałam zakodowaną w głowie. Od paru dni siedzę wieczorami w sieci i swoich plikach, by ustalić coś więcej. Potwierdzenia, by kino zwało się Wanda nie znalazłam. 

Wiele już wiem, choć jak zwykle nie wszystko. Rodzina Leuchterów mieszkała w Rybniku od końca XVIII w – na pewno byli tu w 1789 r. Czyli pi razy oko, prawie 150 lat byli rybniczanami. Sporo. Przyznam, że nie byłam tego świadoma. Jakoś Leuchterowie nigdy mnie nie zainteresowali. Fabian, niech będzie, że to ten pierwszy – ustalony w papierach z imienia – założyciel rodu, w 1812 r. uzyskał obywatelstwo miasta Rybnika. Potem członkowie rodziny przemieszczali się po okolicy, ale zawsze któryś z nich tu mieszkał. Nawet w rodzie, w połowie XIX w. był lekarz o imieniu Alexander, który swą dysertację pisał o zakaźnej chorobie, czyli grypie. W naszych czasach może inny wirus by go zaciekawił. Młodo mu się zmarło niestety.

Pod koniec XIX w. najważniejszym z Leuchterów został Eugen, syn kolejnego Fabiana (nie założyciela). Sam Eugen był z urodzenia gliwiczaninem, ale już jego brat – następny Alexander (nie lekarz) urodził się w 1866 w Rybniku. I obaj bracia działali w naszym, już wówczas powiatowym, mieście. Czym zajmował się Alexander do lat międzywojennych, niestety nie wiem. Ciut starszy Eugen był bardziej zaangażowany społecznie i politycznie, stąd też więcej informacji o nim można znaleźć. Tu muszę wspomnieć, że oprócz braci były jeszcze siostry: Eva, Ernestine, Dorothea i parę innych. Rodzina musiała być w sumie mało żydowska, gdyż jedna z sióstr poślubiła katolika. Eugen prowadził firmę, którą prawdopodobnie przejął po ojcu i, jak to było w zwyczaju, firmował imieniem taty – Fabiana.

Handlował czym się dało. Ale przede wszystkim był syndykiem masy upadłościowej różnych firm.

Żonę sobie znalazł w Nysie. Martha, z domu Brieger, urodziła mu dwoje dzieci – Fritza w 1893 r. oraz Ruth Rose w 1897 roku.

Jako potomek niemieckich Żydów, którzy w tym mieście mieszkali od stu lat, czuł się odpowiedzialny za miasto i działał na jego rzecz jako radny od 1900 do 1911 roku. Był jednym z tych, którym zawdzięczamy system wodociągów miejskich. Do wybuchu I wojny był w kolegium magistrackim. Niestety, ta wojna zabrała mu jedynego syna. Dwudziestodwulatek Fritz Leuchter zginął jako podoficer II kompanii maszynowej 75. pułku piechoty w marcu 1917 r. Na akcie zgonu, wypisanym w rybnickim urzędzie stanu cywilnego w czerwcu 1917 r., nazwisko ojca pomylono, ale za to napisano, że był „kupcem i posiedzicielem dóbr rycerskich”. O jakie dobra chodziło? Nie mam bladego pojęcia. Od razu wyjaśniam, że to kopia oryginalnego, niemieckiego aktu, którą sporządzono już po 1922 r. 

Rok od śmierci Fritza, tj. 18 marca 1918 r., do tego samego urzędu, udał się Alexander Leuchter – brat Eugena. Poszedł tam, by przed urzędnikiem oświadczyć, iż jego starszy brat zmarł tego dnia przed południem, w wieku 59 lat. Martha ledwo co opłakała śmierć syna, a już musiała załatwiać pogrzeb męża. I tu dochodzimy do wyjątkowo ciekawej rzeczy. Otóż z klepsydry, która ukazała się w Schlesische Zeitung wynika, iż ciało Eugena wyjechało za dwa dni z Rybnika koleją do Zittau (pol. Żytawa) Tam, lub w którymś z okolicznych miast, zostało skremowane, gdyż taką informację podały wdowa oraz córka Rosa. Dziś, by dostać się do Zittau wystarczą niecałe 4 godziny autostradą – dzieli nas odległość około 370 km. Wtedy, pociągiem, to była daleka wyprawa, przez Breslau.

Dlaczego tam? Dlaczego kremacja? Dlaczego nie pochowano go w Rybniku?
By rozwiązać tą zagadkę zaczęłam szukać informacji o Żydach z Zittau. Parę lat temu byłam w tym pięknym mieście totalnie przez przypadek. Nawet dotarłam tam na cmentarz żydowski, po uprzednim dogadywaniu się po niemiecku z recepcjonistką w kilkugwiazdkowym hotelu. Niestety, nie znała angielskiego 🙂 Za to moje „szprechanie” okazało na tyle zrozumiałe, że skumała o co pytam i nakreśliła mi drogę dojazdu.

Teraz, w Internetach natrafiłam na strony o miejscowej społeczności żydowskiej, które prowadzą pasjonaci oraz fachowcy z okolic Zittau: ➡ https://www.mazewa.eu/polski/

➡ http://hillerschevilla.de/netzwerkstatt-blog/juedischer-friedhof/mazewa/

Opisałam historię i wysłałam do Zittau. I? I odpisano mi prawie od razu. Zarówno poprzez Fb jak i mailowo. W polskim Internecie to można czekać na odpowiedź do usranej śmierci. A w Niemczech pełna mobilizacja. Zaangażowało się nawet lokalne archiwum. Niestety, żadnych informacji o Eugenie Leuchterze, wywiezionym z Rybnika do Zittau, nie znaleziono. Ale dzięki wspólnemu przeanalizowaniu faktów, doszliśmy do wniosku, że Eugen, jako bardzo zeświecczony Żyd, mógł sobie życzyć kremacji. Na Śląsku to nie wchodziło w rachubę, więc spalono go tam, gdzie to było możliwe. I stąd ta ostatnia podróż. Niestety nie wiem, gdzie spoczęły jego prochy.

Zanim jednak trumna ze zwłokami wyjechała pociągiem, władze miasta, w osobach burmistrza dr. Hansa Lukaschka (przy okazji poczytajcie o nim – ciekawa postać) oraz przewodniczącego rady miasta dr. Hansratha wspomniały Eugena Leuchtera słowami: „Zawsze poświęcał się dla wspólnego dobra i pozostanie z nami w honorowej pamięci.”

Wdowa opuściła nasze miasto i zamieszkała, wraz z córką, w Breslau przy Schillerstrasse 28. W tej samej kamienicy mieszkał krajan, urodzony w Rybniku, Dagobert Bohm. 

Niestety, obie panie nie przeżyły II wojny. Mającą 79 lat, żonę byłego rybnickiego radnego, wywieziono do obozu koncentracyjnego w Theresienstadt i zamordowano po kilku miesiącach – w grudniu 1942 r. Gdzie deportowano, nigdy niezamężną Rosę, która chyba poświęciła się dla mamy i nie usamodzielniła, tego nie wiadomo.
No i teraz na pewno kombinujecie, co ta historia ma wspólnego z kinem „Górnik”? Ha! Tak już mam, że zawsze rozwijam, a potem cienką nitką spinam różne wątki. Otóż, po śmierci radnego Eugena, po wyjeździe jego córki oraz wdowy po nim, w naszym mieście nadal pozostał brat – Alexander Leuchter.
Prawdopodobnie wtedy mieszkał w kamienicy rodziny Aronade przy Zamkowej 2, bo tam lokują siedzibę firmy książki adresowe. Firma nadal oficjalnie nosiła nazwę „F. Leuchter”. Też imał się różnych biznesów i trwał. Doczekał plebiscytu, zagłosował, ale nie wyjechał, choć na pewno był i czuł się Niemcem. Miał 56 lat, gdy nastała Polska. Zaadoptował się do nowych warunków. Sześć lat po śmierci brata, ponownie musiał pójść do urzędu stanu cywilnego. Tym razem, by zgłosić śmierć wiekowej mamy Huldy. Jak widzicie akt zgonu sporządzono już w języku polskim, a zgłaszającemu urzędnik zamienił w imieniu „x” na „k”, choć sam Leuchter podpisał się „Alexander”.

I wreszcie możemy dojść do kina! Alexander bowiem był tym, w którego posiadaniu było późniejsze kino „Górnik”. Brat dawnego radnego, od początku lat 20-tych, umilał rybniczanom wolny czas i zamawiał najnowsze dzieła polskiej i światowej kinematografii do swojego teatru świetlnego „Pałac” przy ulicy Dworcowej, wnet przemianowanej na Grażyńskiego.

Jak napisała Sheila Skaff w książce pt. “The Law of the Looking Glass: Cinema in Poland, 1896–1939”: „Mimo głosowania w plebiscycie za Niemcami, Aleksy Leuchter, właściciel kina „Pałac” był lojalnym obywatelem polskim”. Coś było na rzeczy, gdyż Leuchter podpadł niemieckiemu redaktorowi Arturowi Trukhardtowi, gdy puścił film o Verdun. Gazeta „Górnoślązak” w 1928 r. informowała: „Właściciel kina pan Leuchter dobrze zrobił, że wyświetlił film „Verdun“, przez co wielu zbałamuconym landsmanom Trunkhardta – jego czytelnikom — otworzył oczy, zwłaszcza tym młodym, którzy pod „Verdunem“ nie byli. Toć każdy uczestnik wojny światowej sam był świadkiem, jak niemieccy żołnierze dźwigali ręce do góry i poddawali się Francuzom lub Anglikom, co ich zresztą nie hańbi.” A może motywacją Aleksandra Leuchtera była chęć pokazania okropności wojny, na której zginął jego bratanek? Trunkhardt być może żydowskiego właściciela kina i krytykował, ale na pewno z przyjemnością brał od niego kasę za reklamy w swym Katholische Volkszeitung. Z drugiej jednak strony, aż tak propolski Aleksy też nie był. Razem bowiem z Truknhardtem złamali wówczas obowiązujące prawo i zatrudniali bezrobotnych Niemców. W kinie akurat chodziło o niemieckiego kasjera.

Nic nie wiem o najbliższej rodzinie Aleksandra. Czas leciał, przeprowadził się w latach 30-tych na ulicę Piasta, zestarzał i chyba zdecydował o sprzedaniu kina. Może myślał o wyjeździe z Rybnika? W prasie ukazało się ogłoszenie o zamiarze wynajęcia kina.

Do zmiany właściciela i nazwy doszło jesienią 1938 r. Antysemicki „Narodowiec” pluł się z radości, publikując z ochotą nowy repertuar kina Świt.

W 1938 r. urywają się wszystkie ślady po Aleksandrze. Miał wówczas 72 lata. Czy któryś z mężczyzn stojących przed kinem to może być on? Raczej wątpię.

Gdy po wojnie, w kinie „Górnik” zakładano Dyskusyjny Klub Filmowy, ulica nazywała się Zawadzkiego. I to tam, na czerwonych, tapicerowanych fotelach nauczyłam się miłości do X muzy, którą na pewno też kochał Aleksander Leuchter. Dziś w tym miejscu można kupić wykładziny. Przed wojną oraz po niej, latała tam młodzież „na film”, bądź „do kina” 😆

Może kiedyś uda mi się ustalić dalsze losy Alexandra oraz to, gdzie złożono prochy radnego Eugena. Kto wie… 

*Jeszcze na końcu wyjaśnienie dotyczące Mela Brooksa i filmu „Nieme kino”. Przy świńskich dowcipach niewiele kumałam w młodości (to mi zostało do teraz), więc nie zrozumiałam dlaczego na widok roznegliżowanej laski, stół przy którym siedziało iluś tam mężczyzn nagle się podniósł. Przyjaciele z liceum mi zawsze mówili: „Za rok ci wytłumaczymy.” Byłam o ten rok od nich młodsza 😆

Kategoria: Judaika | Możliwość komentowania Kino „Górnik” a rodzina Leuchterów została wyłączona
26 grudnia 2019

Salo Brauer – górnośląski tułacz cz.1

Nie jest łatwo opisać kogoś tak tajemniczego jak ten, który spędza sen z powiek nie tylko mnie. Pojawił się w moim życiu w ubiegłym roku, gdy zaczęłam pracować w rybnickim Niewiadomiu na Zabytkowej Kopalni Ignacy. Czyli w sumie w miarę niedawno. Przez ten czas nabrałam do niego wiele sympatii, choć czasem mnie wkurza, gdy nakłada na swoje życie białe płachty i zasłania mi swoje życie.

Niby chce by coś odkryć, ale w sumie bawi się w kotka i myszkę ze mną. Zresztą nie tylko ze mną. Siłuję się z nim po nocach przed laptopem i staram się poskładać jego życie w jakiś logiczny ciąg. Głowię się by wypełnić luki, a on mnie robi w ciula. Nie jest to jeszcze pełna i gotowa opowieść o górnośląskim żydowskim tułaczu, ale by zająć czymś głowę po starcie ukochanej kotki Marceliny Nowotki uznałam, że muszę zacząć pisać, by wyjść ze smutku. Jeszcze niedawno patrzała na mnie gdy myłam okna.

Będzie więc to opowieść pisana przez łzy, które może dzięki temu nomadzie uda się osuszyć. No to zaczynam.
Gdy w ubiegłym roku stałam się częścią załogi Hoyma, przetrzepałam swoje notatki, foldery i pliki i już wtedy stwierdziłam, że rybnicka dzielnica Niewiadom ma wątki żydowskie. Głównie przez ważną dla Śląska, ale i tajemniczą, postać Salomona Izaaka. Niesamowity graf von Hoym, od którego nazwiska kopalnia wiele lat nazywała się Hoym, też miał żydowskie konotacje, bowiem Żydów cenił i szanował.

Ale w życiu bym nie przypuszczała, że w tym zapomnianym przez dumny i zarozumiały Rybnik, maleńkim Niewiadomiu było tylu Żydów. Sama zresztą nigdy dotychczas nie koncentrowałam się dzielnicach naszego miasta. No… może za wyjątkiem swojej dzielni. Początek był taki. Gdy już uznałam, że to kopalniane biurko jest moje, gdy przestałam myśleć, że Niewiadom to zadupie, gdy zaczęłam się co rano cieszyć na widok przepięknych szybów (a dodam, że było to bardzo szybko)…

…to jednego dnia Kasia – członek naszej załogi spytała: „Gosia, ty to się znasz na nieruchomościach?” Noooo, znam, ale na słowo nieruchomości nadal mam wewnętrzne drgania i odruch wymiotny. 23 lata swoje zrobiło. Okazało się, że Kasia, po śmierci taty robiła wraz z mamą i siostrą porządki majątkowe i pani notariusz uświadomiła je, iż mają w księdze wieczystej wpisane stare prawo drogi na rzecz tam faceta o imieniu Salo. Notariusz przekazała im jakiś stary, gdyż z 1894 roku, wpis, który według niej nie miał żadnego znaczenia. Popatrzałam i potwierdziłam, że to wpis kompletnie nieistotny. Ale on miał i ma znaczenie – dla mnie. Bowiem na kopii starego dokumentu ujrzałam imię i nazwisko, które mnie akurat wiele mówiło. „Kasiu, to Żyd był”. „Jak Żyd?” – spytała Kasia. „ No Żyd”. „Skąd wiesz?” – Kasia na to. Ja: „Bo wiem”. I tak wkroczył w moje życie Salo Brauer. Nota bene, w Kasi księdze nieprawidłowo przepisany przy akcji zcyfrowywania ksiąg jako Salo Braner. Tu muszę co nieco opowiedzieć o Kasi. Sądzę, że zanim się spotkałyśmy nie miała bladego pojęcia o Żydach. Dziś, po ponad roku, Kasia jest mikro fachowcem od Izraelitów. Młoda mi zawsze mówi, bym nie „zażydzała” otoczenia. I staram się – naprawdę się staram 😉 . W przypadku Kasi, to ona sama pchała się w ten temat. Wdepnęła na maksa, hihi. A dlaczego? Ano dlatego, że od wielu, wielu lat dookoła niej działy się jakieś irracjonalne rzeczy. I gdy nagle pokazał się w papierach Salo, uznała, że to on chce jej coś przekazać. Okej, mimo że jestem bardzo racjonalna i generalnie nie wierzę w różnorakie śmoje boje, to wiem, że na świecie się dzieją rzeczy, które się filozofom nie śniły, dlatego i Salo może chcieć coś komuś przekazać. Zaczęłam szukać informacji o nim. Psińco znalazłam. W mojej bazie żadnego Salo Brauera nie znalazłam, choć Brauerów w Rybniku było od zarąbania. I były z nimi związane skandale obyczajowe, i kamienice, i knajpy i w ciul różnorakich Brauerów, ale po Salo ani śladu w Rybniku. Temat olałam, choć Kasia od czasu do czasu mi drążyła dziurę w brzuchu. Posprawdzałam dostępne serwisy genealogiczne i niczego nie znalazłam. Kasia to typ bab, które nie odpuszczają. Wywalą ją przez drzwi, to wlezie dziurką od klucza. Wypierdolą ją przez tą dziurkę, to się przeciśnie przez szparę w futrynie i z uśmiechem oraz oczami kota ze Shreka będzie dalej swoje nawijać. Nawet gdy się ją będzie dobijać, to w swoim ostatnim tchnieniu Kasia będzie swoje pitolić. Nie przemawia przeze mnie teraz żadna złośliwość. Ta śląsko dziołcha ma w sobie tyle serdeczności i naturalności, że gdy przywołam wielu ludzi, których poznałam w życiu, to wiem, że mogą spadać na drzewo przy pani Buchalik. Ta dojrzała dziewczyna ma w sobie niesamowite pokłady energii, radości, chęci poznawania i pomagania, które dziś są rzadkością. Popatrzcie na ten wesoły pychl i dupną czapę…

Moja Mamusia mi zawsze mówiła, że jest jedna osoba, która gdyby trzeba było przywieźć ratujący życie kamyk z drugiego końca świata, to zrobi to Olutka. Olutka to mój friend od zarania dziejów. Mamusia nie znała Kasi. Kasia jest tą drugą, która by ten kamyk załatwiła. Może by nie miała własnych możliwości, ale by po śląsku napisała to gościa, który by znał innego gościa, a tamten by znał tego ważniejszego, a ważniejszy by załatwił. Przeszła by 10 dziurek od klucza, by pomóc. Nawet gdyby trzeba było pisać, bądź dzwonić do Elżbiety II. Tyle o Kasi. Wracam do Salo. A raczej Kasia do niego wróciła, gdy wiele złych i trudnych chwil, jakie w życiu się trafiają, minęło.
Przyszedł listopad 2019 roku. Po Wszystkich Świętych temat tego, który ma prawo przechodzić przez ziemie rodzinne Kasi, wrócił. Sceptycznie podeszłam do Salo. Ale skoro był mus, to nie miałam wyjścia. Niestety nigdzie go nie potrafiłam znaleźć. Kasia ze swej strony zaczęła molestować, jak się okazało skutecznie, różnych mieszkańców Niewiadomia. Wydzwaniała gdzie się dało, by spytać kto go ma w księdze wieczystej. Ludzie nie są skorzy do ujawniania takich danych, ale w końcu udało się przydusić jednego pana, który przyniósł nam kopię starego listu hipotecznego. Z tegoż dokumentu (dodam, iż to rękopis, szwabacha, czyli dla mnie koszmar) udało się wyczytać, iż jakiś tam przedsiębiorca budowlany Abraham Schall z Żor sprzedawał grunty w Niewiadomiu. Skoro Abraham, to Żyd. Skoro z Żor, to mamy punkt zaczepienia, czyli publikację pana Janka Delowicza o gminie żydowskiej z tego, sąsiadującego z Rybnikiem, miasta. Zawsze w takich przypadkach jest potrzebny mały kaganek, który pokaże dalszą drogę. Abraham był tym światełkiem. Znalazłam go w u Delowicza. Tu muszę dodać, że żaden z fachowców od historii Niewiadomia ani słowem mi nie wspomniał, iż część tej wsi nazywano Szalowiec – od nazwiska budowlańca Shalla. A wypytywałam, i to nie raz, o żydowskich mieszkańców tej dziury.

Mimo, że historię żorskich Żydów czytałam wiele razy, to nie są oni z mojej bajki, więc ich nie znam. Zaczęłam ponownie się w nich wgryzać i nagle ujrzałam starą pocztówkę z restauracją Dawida Brauera. Łał, u nich też byli Brauerowie. Szybki przelot do skorowidza nazwisk był strzałem w dziesiątkę! JEST!!! Salo! Otóż córka żorskiego restauratora Dawida Brauera wyszła za mąż w 1903 roku za Samuela Leo Brauera (tak się nazwiskowo żenili), który był synem… tu przeszły przeze mnie prądy, które tylko genealodzy zrozumieją, Salo Brauera z Niewiadomia! Masakra! Pierwszy raz, oficjalnie, nam się pojawił Salo! Pokazała się też jego żona Bertha z domu Juliusberger. Ja pierdziu! To były emocje!

Czyli jednak tu był! Czyli tu działał. Czyli moja baza danych jest niekompletna. Skoro pan Janek Delowicz go ujął, to musi być akt małżeństwa. Prask, pod wieczór napisałam maila do pana Janka, który odpowiedział po paru dniach, iż nie ma tego aktu. Dupa. Już wtedy, w połowie listopada wiedziałam, że czeka nas wizyta w Archiwum w Raciborzu. W międzyczasie jednak się zawzięłam. Nie może być tak, że chłopa nie ma nigdzie. Skoro był w tym Niewiadomiu jako właściciel gospody, skoro Delowicz go spisał, to Salo musi być przez Żydów gdzieś ujęty. Jednej nocy się zaparłam. Oczy napuchnięte od internetów, pełno kubków po herbacie, koty z wkurwem, że nie idę do łóżka, a ja sprawdzałam wszystkich Salo Brauerów, których mi pokazywała strona Jewishgen. Na twarz padałam, klikając na każdego dupka o tym imieniu i nazwisku. A sporo ich było, bo i imię typowe i nazwisko. Odciepywałam jednego za drugim. W końcu wlazłam w trupy, czyli groby. Jak zwykle dla siebie, sceptycznie weszłam w Konigshutte, czyli dzisiejszego Chorzowa. Klikam i widzę: Salo Brauer, zmarł w tym mieście w 1915 roku w wieku 60 lat. W uwagach: Samuel Leo Brauer. Dup! Skoro we uwagach jest Samuel Leo, a wiemy, że takowy był synem Salo z Niewiadomia, to daję se uciąć grzywkę do zera, że to nasz Salo. Kto bowiem był zazwyczaj wpisywany w uwagach? Ten, który zgłaszał zgon. A kto mógł zgłosić zgon, jak nie syn. To musi być nasz Salo! Po kija ten chłop pojechał do Konigshutte?

Chwila przerwy, bo mam jeszcze jedną kotkę, a ta jest już stara i ma swoje potrzeby lekowe i żywieniowe.

Mrużka nakarmiona i leki na tarczycę zaaplikowane. A Marcyni mi brak… Zero łez Małgosia – weź się w garść! Wracamy do Salo. Tej samej nocy napisałam na fejsbukowym forum GerSig, czyli grupie, która zajmuje się Żydami z byłych terenów niemieckich. Nieznani żydowscy znajomi z Ameryki podsyłali tropy. Pół świata żydowskiego zostało zaangażowane w szukanie Salo Brauera z maluśkiego Niewiadomia. W tym mój znajomy z Zabrza, który jest wybitnym fachowcem od Żydów zabrzańskich i stałym bywalcem Archiwum w KATO. To on został zobligowany do odszukania aktu zgonu Salo. A my z Kasią zaczęłyśmy przygotowywać się do wizyty w Archiwum w Raciborzu. Urlop został zaplanowany na 27 listopada. Tu będzie przerwa, bo styknie Wam na dziś emocji. Mnie zresztą też. Mogę jedynie powiedzieć, że dzięki tej wizycie ukazał nam się Salo globtroter, Salo łajza, Salo obieżyświat, Salo włóczykij, Salo koczownik, który nie potrafił nigdzie zagrzać miejsca. Salo, który do dziś ma prawo przesmradzać się po Niewiadomiu i nikt nie ma prawa ani jego (choć nie żyje) ani jego następców prawnych, a tacy żyją, przegonić.  Współczesna mapa pokazuje jak nasz szefunio z niewiadomskiej knajpy podróżował po Górnym Śląsku. Jak na przełom XIX i XX wieku to był niezły wyczyn. Nosiło go. Popatrzcie na mapę:

https://drive.google.com/open?id=1CI8rvSNB9yuA5dlj2PxC5AfOa4IqttWF&usp=sharing

Dalszy ciąg nastąpi, gdy mi się zachce. Teraz spadam, bo Płoszaj swoje prawa ma 😉 A na koniec drugiego dnia Bożego Narodzenia Semka mi się objawia z tematami żydowskimi w Trójce. Hmmmm… wkurwiać się, olać, czy słuchać? Dobrej nocy dla wszystkich 😉

Kategoria: Judaika | Możliwość komentowania Salo Brauer – górnośląski tułacz cz.1 została wyłączona