6 maja 2017

Zostały po nich numerki

Prawie w każdym mieście jest to coś, co ma tajemnice i budzi grozę, czy strach. U nas to miejsce jest za tzw. czerwonym murem. Mur stary jest, ma ślady po kulach, wyżłobienia po chorobach, malunki po wandalach, dziury, które zrobił w nim czas. Za tym murem, od 1886 r. leczeni byli, i nadal są ludzie, których dziś oficjalnie i poprawnie nazywa się nerwowo i psychicznie chorymi.

Kiedyś był to jeden z większych tego typu obiektów w Europie. Przez dziesiątki lat za tym murem umierano, ale zmarłych tam nie grzebano. Szpital miał bowiem początkowo jeden, a po jakimś czasie drugi własny cmentarz. Jak i jeden, tak i drugi były na pewno wielowyznaniowe, gdyż w naszym szpitalu leczono, nie dość, że ludzi z wszystkich stron, to jeszcze różnej wiary, jak choćby młodą Ernę – żydówkę, czy wiekową Karolinę – katoliczkę.

Obydwie nekropolie założono w miarę blisko drogi prowadzącej do Gliwic. Pierwszą po jej prawej stronie, a tą młodszą po lewej. O tej po prawej rybniczanie wiedzą. A nawet odwiedzają, choćby przy okazji Wszystkich Świąt, mimo że typowych nagrobków tam można doliczyć się kilkunastu. O istnieniu pozostałych grobów świadczą jedynie, ledwo wystające z ziemi, kamienne tabliczki. Ale tam jest i mogiła zbiorowa więźniów Marszu Śmierci, i mogiła zbiorowa pacjentów naszego psychiatryka, którzy tragicznie zginęli, gdy na rzece Rudzie zatrzymał się w styczniu 1945 r. front, no i biegnie tamtędy ścieżka rowerowa, a także szlak turystyczny. Jest kilka ławeczek, by móc przysiąść i się zadumać, miasto od czasu do czasu podsyła służby komunalne, by zadbały o to miejsce. Czyli jak na nieczynny, stary cmentarz nie jest źle.

A o drugim cmentarzu nie wie prawie nikt. No, ci którzy wywalali na nim nielegalnie śmieci, gdy od czasu do czasu potykali się o takie same kamienne tabliczki z numerkami, zjadane przez ziemię, to może wiedzieli. Jestem przekonana, że wyrzutów sumienia nie mieli, gdy wysypywali tam co się dało, tym bardziej, że gąszcz krzewów, samosiejek i kupy liści ze starych drzew wszystko zaraz skrywał. Na szczęście to już zostało w miarę usunięte.

Dziś, po raz czwarty wraz z członkami Forum Obywateli Rybnika i rybniczanami – ochotnikami, a także strażakami z OSP Wielopole robiliśmy na cmentarzu porządki.

Staraliśmy się nie przeszkadzać miłej żonie i ukochanej matce Marii, której nagrobek jest jedynym jaki ma napisy.

Niecałe dwa lata temu postawiliśmy przy resztkach dawnej bramy tablicę informacyjną, która jeszcze stoi, co cudem jest 😀 A z każdą akcją nekropolia wygląda lepiej, choć roboty tam jeszcze jest huk.

Wiem, że nigdy nie uda się przywrócić pogrzebanym tam ludziom imion i nazwisk, gdyż zimą 1945 r. ogrom dokumentacji szpitalnej spłonął, czy też został zniszczony przez hitlerowców, ale choć niech jako te tabliczki z numerkami godnie leżą.

Tak sobie myślę, że może popatrzała na nas z nieba mieszkanka Berlina – Charlotte Haase, wyznania ewangelickiego, która zmarła w naszym szpitalu 18 września 1943 r., a którą przywieziono do Rybnika z pobliskiego Bad Königsdorff, czyli Jastrzębia Zdroju.

Wiele z rzeczy, które się robi w życiu, to takie pitu, pitu. Dziś takiego pitu, pitu nie było. Zawsze, gdy sprzątam na jakimś cmentarzu czuję, że to nie jest zmarnowany dzień. Jesteśmy to winni poprzednim pokoleniom, nawet gdy nie byli naszymi przodkami, ani nawet krajanami.