4 lipca 2015

Dni Rybnika po mojemu, czyli Mistrz i Małgorzata

Przyszło lato i upalny lipiec, a ja mam tyle niepozamykanych szufladek z równie upalnego czerwca. Tak więc po kolei. Najpierw Dni Rybnika, w których brałam udział nie tylko jako zwykły oglądacz.

Oglądanie rodzimych artystów jest miłe i fajne. Wielki świat ma swoich mistrzów, a małe ojczyzny swoich. Rybniccy aktorzy, „Zawiało” i niezwykle charyzmatyczna Maja Rodzik-Ziemiańska, cuda tortowe adeptek cukiernictwa z OHP, to były moje zobaczone „best of the best”. Niesamowite było też trio, które grało na ul. Sobieskiego, ale jak się nazywało nie pytajcie.

Czytaj dalej

Kategoria: Judaika, Rybnik, Turystyka i krajoznawstwo | Możliwość komentowania Dni Rybnika po mojemu, czyli Mistrz i Małgorzata została wyłączona
11 maja 2015

Haase epopeja – Ferdynand (cz.4)

Długo się zbierałam do opisania następnego z rodu. Swą opowieść zakończyłam na jednej z córek założyciela familii, która była zarazem siostrą mojego dzisiejszego bohatera – Ferdynanda Haase. Siostrę opisałam jako pierwszą, choć była mniej zasłużona dla Rybnika od swego młodszego brata. Ale to do niej podchodzę bardziej emocjonalnie o czym pisałam w ostatnim rozdziale, a do Ferdynanda nie, choć na pewno zasłużył na więcej niż taki zwykły blogowy wpis.

02. Ferdynand Haase 1818-1893)

Ferdynand urodził się w sierpniu 1818 roku w Rybniku. Był czwartym dzieckiem Efraima Haase – rybnickiego fabrykanta skór, który odziedziczył garbarnię po swym teściu. Obrzezany został ósmego dnia po swym urodzeniu  i od początku był szykowany na następcę i spadkobiercę. Tata Efraim przekazał rodzinny interes Ferdynandowi gdy ten miał 35 lat, czyli w 1853 r. Przedtem jednak uczył się trudnej sztuki handlowania prowadząc sklep ze skórami w Gliwicach, które od końca lat 40-tych XIX wieku były już w miarę dobrze skomunikowane z Rybnikiem.

Swoje rządy, czy też dziś powiedzielibyśmy zarządzanie fabryką, zaczął od dokupienia kolejnych parcel w okolicy garbarni. Jego celem była rozbudowa i modernizacja manufaktury. Kupując jedną z działek nad rzeką Nacyną został równocześnie właścicielem gospody „Pod słońcem”, w której w latach epidemii tyfusu, czyli właśnie wówczas mieszkał słynny później niemiecki lekarz Rudolf Virchov, któremu medycyna wiele zawdzięcza. Jako osoba mało obeznana w sprawach medycznych odsyłam do wujka G. Ja zapamiętam go jako odkrywcę białaczki, bo z nią mam od wielu lat na pieńku. Czy Virchov i Ferdynand Haase mieli okazję się spotkać? Kto wie…może.

Czytaj dalej

Kategoria: Judaika, Rybnik | Możliwość komentowania Haase epopeja – Ferdynand (cz.4) została wyłączona
28 kwietnia 2015

Haase epopeja – pośmiertna kariera Charlotty (cz.3)

Dziś o wielkiej karierze, niestety pośmiertnej, Charlotty – córki Efraima Haase, o którym pisałam w części 2, czyli tu: Przodek Efraim. Część 1 epopei proszę sobie samemu odszukać.

Rok 1814

Efraimowi Haase, założycielowi familii, która w Rybniku przez lata żyła, pracowała, zarabiała i kochała nasze miasto, urodziła się szóstka dzieci, z czego większość to były córki.  Głównego spadkobiercę opiszę w następnym odcinku, a dziś… dziś moje odkrycie i moja gwiazda, czyli Lotte. Urodziła się 14 marca 1814 roku, jej hebrajskie imię było Sara, choć w Księdze Narodzin wstępnie zapisano Dorel. Potem ktoś coś powymazywał, wyskrobał. Dorel się może nie spodobała. Ostatecznego imienia, czyli Charlotty jednak nigdy nie dopisano. Warto odnotować, iż w tym samym dniu urodziło jeszcze dwóch się żydowskich chłopców. Jednemu z nich w przyszłości wiele będzie zawdzięczać pewne uzdrowisko. O tym też kiedy indziej, bo dziś tylko o mojej Lotcie.

Narodziny Charlotty 1814

Czytaj dalej

Kategoria: Judaika, Rybnik | Możliwość komentowania Haase epopeja – pośmiertna kariera Charlotty (cz.3) została wyłączona
12 kwietnia 2015

Haase epopeja – przodek Efraim (cz.2)

Po kądzieli

Pierwszy odcinek Haase epopei skończyłam na Abrahamie Birkheimie, który po matce przejął założoną przez Jakoba Fabischa pierwszą rybnicką fabryczkę skór. Używał pieczęci „Królewski fabrykant skór Rybnik”, czyli  się cenił :mrgreen:

Jego brat Loebel , który przyjął nazwisko Traube (winogrono) zmarł w 1816 roku w Rybniku, choć na drzewie rodziny podano rok później.

Wejście w XIX wiek wymusza przedstawienie właśnie drzewa genealogicznego rodziny.  Na nim będę się opierać opowiadając o następnych pokoleniach fabrykantów skór, bo czytelnikom się inaczej wsio pomiesza. Jedynie Donia na pewno skuma, ale ona jest genealogiem, więc dla niej daty, akty, drugie śluby to pesia.  Ponownie też uprzedzam, że ciut puszczę wodze fantazji, oczywiście w granicach rozsądku, czyli tak, by papióry się zgadzały.

Haase Stammtafel

Czytaj dalej

Kategoria: Judaika, Rybnik | Możliwość komentowania Haase epopeja – przodek Efraim (cz.2) została wyłączona
9 kwietnia 2015

Haase epopeja (cz.1)

Na punkcie rodziny Haasych mam fioła od wielu lat. Żadnej z rybnickich rodzin żydowskich nie poświęciłam tyle czasu na poszukiwania, analizy, czy jak to nazywają fachowcy-historycy, na „badania”. Artykuł o Haasych wisi na stronie Zapomnianego Rybnika od dawna. Przepięknie o rodzinie pisał pan Michał Palica na łamach Gazety Rybnickiej (kłaniam się panie Michale). W wielce poważnej publikacji „Żydzi na Górnym Śląsku w XIX i XX w.” są moje wypociny o nich. Na Wirtualnym Sztetlu wisi link do wykładu o nich. Jednak Szuflady o tej rodzinie biznesmenów i filantropów brakowało.  Brakowało opowieści od serca. Tak więc… oto jest. Tytuł cyklu na wyrost, ale kto mi tu w Szuflandii podskoczy  😆

Zapraszam do dawnego Rybnika.

Czytaj dalej

Kategoria: Judaika, Rybnik | Możliwość komentowania Haase epopeja (cz.1) została wyłączona
30 marca 2015

Gojka jako współautor

Może ktoś pamięta, jak prawie rok temu w maju, wraz z dyrektorem Holocaust Research Institute in Memory of Zahava & Zvi Shwartz z Izraela, objechaliśmy w deszczu i wichurach pewną część dawnej Galicji.  Opisałam to we wpisie „Gojka jako tłumacz i przewodnik cmentarny”.

Zabno (16)

Ten winniczkowy trip dał rezultat w postaci czegoś à la podręcznik dla instruktorów, nauczycieli, przewodników, którzy przyjeżdżają do Polski z grupami z Izraela. Jestem w jakimś sensie jego współautorem.

Czytaj dalej

Kategoria: Judaika, Rybnik, Turystyka i krajoznawstwo | Możliwość komentowania Gojka jako współautor została wyłączona
21 marca 2015

Chwałowicka hałda pierwszego dnia wiosny

Zachwycić się parkiem jest łatwo. Każdy zobaczy piękno w purpurowych rododendronach. Poprzycinane krzewy i wymuskane trawniki są wizytówkami miast. Wiosna w takich miejscach jest kolorowa, pachnąca, bogata. Taka bombonierka. Słodkość aż do korzeni zębów sięga i trzeba je zaraz myć pastą do Senso… itd. (nie lokuję produktu).

A na hałdzie? Chaotycznej, ciągle sypanej, z torem kolejowym, śmieciami, słupami, spychaczami, itp., itd.?  Jaka jest tu wiosna? Aaa, jest jak tytka kukułek. Zwykła i ze smakiem babcinym. Albo jest jak kołoczyk z Ochwatowej piekarni.

Mówili dawniej, że każda potwora znajdzie amatora. Moja hałdusia też  :mrgreen: Oblazłam z okazji pierwszego dnia wiosny ten mój hałdziany ekosystem i zmniejszyły mi się wyładowania w głowie  😆 Do teraz się oblizuję.

P1510395

Czytaj dalej

Kategoria: Różniste, Rybnik | Możliwość komentowania Chwałowicka hałda pierwszego dnia wiosny została wyłączona
22 lutego 2015

W oczekiwaniu na werdykt słów kilka o Lazarusie

W oskarową noc prawie poważny tekst o pierwszym rabinie w Rybniku. O drugim już pisałam.

Społeczność żydowska w Rybniku oraz jego okolicy w XVIII w. nie była liczna i zapewne nie na tyle bogata, by mieć własnego rabina. Na podstawie rejestru ślubów można stwierdzić, iż posługę rabinacką w pierwszej połowie XIX w., gdy liczba rybnickich Żydów znacznie wzrosła, sprawowali dorywczo rabini m.in. z Gliwic (rabin Hirsch Jacob Zuckermann), Raciborza (rabin Löwi), Bytomia (rabini Mendel Cohn oraz Israel Deutsch), Wielowsi (rabin Pinschower), Żor (Abraham Freund) oraz Wodzisławia Śląskiego (rabin Salomon Sachs). Do zawarcia ślubu nie jest konieczna obecność rabina, bowiem wystarczy, by uczestniczył w uroczystości Żyd (mężczyzna), który posiada stosowną wiedzę na temat wymogów halachicznych związanych z zawieraniem małżeństwa. W 1822 r. jedną z takich osób, która „nadzorowała” ślub Wolffa Eisnera z Jette, był Lazar Karfunkel.

Czytaj dalej

Kategoria: Judaika, Rybnik, Turystyka i krajoznawstwo | Możliwość komentowania W oczekiwaniu na werdykt słów kilka o Lazarusie została wyłączona
4 lutego 2015

Upamiętnienie Marszu Śmierci

Kilka subiektywnych NAJ z okazji rocznicy marszów

W ostatnich tygodniach zarówno Rybnik, jak i okoliczne miejscowości upamiętniały 70-tą rocznicą Marszów Śmierci, które w styczniu 1945 roku przechodziły przez naszą część Śląska.

Najwięcej niesamowitych informacji, faktów i wiadomości wyniosłam z konferencji zorganizowanej przez muzeum w Wodzisławiu Śląskim. Wysiedziałam wiele godzin, do samiuśkiego końca, w dodatku na podłodze, pod oryginalnym pasiakiem i ani jeden ziew nie pojawił się na mojej buzi. Zrobiłam kilkanaście stron notatek i jeszcze poznałam pana Klistałę!

17.01.2014 Konfa W-slaw (22)

Czytaj dalej

Kategoria: Edukacja, Judaika, Rybnik | Możliwość komentowania Upamiętnienie Marszu Śmierci została wyłączona