14 listopada 2015

Śmierć na Kirchplatzu

Moryc Zimbler akt zgonu (1)

Taka sobie opowieść.

Administracja policji w miejscu zawiadomiła pismem z 7-go stycznia 1911 r. , że szewc Moryc Zimbler w wieku 30 lat, mojżeszowego wyznania, zamieszkały w Będzinie w Rosji, urodzony w Będzinie, żonaty z Esterą (…) umarł w Rybniku na placu kościelnym dnia czwartego stycznia roku tysiąc dziewięćset jedenastego, po południu o godzinie dwunastej i trzy kwadranse.

Tyle. Beznamiętny akt zgonu, za którym kryje się historia nieznanego żydowskiego szewca, zmarłego na Kirchplazu w Rybniku. Gdzieś w Będzinie szlochała wdowa Estera, może jakieś małe dziatki, płakała po nim Idische Mame.

Co go przywiodło do pruskiego wówczas Rybnika? Jestem w 100% przekonana, że interesy. Jak zwykle stworzyłam sobie własną opowieść, która z prawdą może mieć niewiele wspólnego, ale fantazjowanie jest przyjemne i sprawia frajdę.

Żył sobie w Będzinie biedny Żyd Moryc. Wraz z żoną Esterą od ślubu borykał się z przeciwnościami losu, choć B-g niedostatek wynagradzał mu sporą gromadką córek. Niestety, to jeszcze bardziej pogłębiało ubóstwo szewca i choć córki radowały jego serducho, to powodowały, że z każdym rokiem chudł i przed 30-tką wyglądał już jak szkielet. Maleńki warsztacik, który przejął po śmierci ojca, nie dawał aż takiego dochodu, by wszystkich wyżywić, ogrzać i odziać. Słuchał opowieści swoich konkurentów o El Dorado, jakim jawił się kraj za Przemszą. Tam, w Wielkich Prusach i klientela bogata, i zapłata bez ociągania, i skóry na cholewki delikatniejsze i dobre rzemiosło cenione.

Czytaj dalej

Kategoria: Judaika, Rybnik | Możliwość komentowania Śmierć na Kirchplatzu została wyłączona
28 października 2015

Rozmowa z babcią

Babcia przed wojnaMoja rozmowa z Babcią, której nigdy nie przeprowadziłam, bo byłam za smarkata, za głupia i miałam fiu bździu w głowie. Spisałam ją na potrzeby warsztatów blogowych, w których brałam udział i dzięki którym nie dość, że znowu poznałam fantastycznych ludzi, to jeszcze wgłębiłam się w jakieś nieznane i zawikłane historie rodzinne.

Publikuję tą rozmowę, gdyż jestem jedynym żyjącym ogniwem po kądzieli i nikt mnie za to nie pozwie do sądu 😉  No chyba, że Babcia, tam, gdzieś, kiedyś, da mi w łeb. Wczoraj, gdy mnie poproszono, by publicznie wejść w rolę Babci, czyli by odczytać jej/moje słowa emocje wzięły górę i w pewnym momencie ściśnięte gardło i łzy pozbawiły mnie głosu.

Sorry Babciu, puszczam to w eter. BTW im bardziej się starzeję, tym bardziej się robię do Ciebie podobna.

__________________________________________________________________

Czytaj dalej

Kategoria: Różniste, Rybnik | Możliwość komentowania Rozmowa z babcią została wyłączona
23 października 2015

Historia cmentarza żydowskiego w Rybniku (cz.1)

W ubiegłym roku minęło 200 lat od założenia cmentarza żydowskiego w Rybniku. Miasto o tej rocznicy nie pamiętało, wypada mi więc coś napisać, by choć w Internecie jakiś ślad pozostał. Co prawda już tu o nim nie raz pisałam, jak choćby przy okazji odkrycia starych zdjęć tego miejsca i gdy przedstawiałam urodę parku, który po nim pozostał, ale poważnego opracowania nadal na Szufladzie brak. Tak za poważnie to nie napiszę, ale się postaram.

dom przedpogrzebowy

Czytaj dalej

Kategoria: Judaika, Rybnik | Możliwość komentowania Historia cmentarza żydowskiego w Rybniku (cz.1) została wyłączona
3 września 2015

Uchodźca, uchodźcy

Tsunami nienawiści zalewa nasz świat i powoli chwieje się w posadach Stara Europa, jakby nie pamiętała, co taka nienawiść do innych może spowodować. Jakby wymazała z pamięci komory gazowe, obozy zagłady, mordowanie dzieci, znakowanie ludzi, rozdzielanie na lepszych i gorszych. Jakiś historyczny zawijas sprawia, że w tak trudnym czasie dla współczesnego świata ci, którzy kiedyś wyrządzili mu tyle krzywd, nagle okazują się humanitarni. Pragmatyzm? Ekonomia? A może nie ma w nich już nacjonalizmu? Jakiekolwiek są pobudki, to kłaniam się Wam sąsiadom – Niemcom. Tak jak i dalekim wyspiarzom z zimnego kraju.

Czytaj dalej

Kategoria: Judaika, Różniste, Rybnik | Możliwość komentowania Uchodźca, uchodźcy została wyłączona
8 sierpnia 2015

Rudolf Strauss – zapomniany oszust

Przy okazji wyburzenia budynku dawnej przychodni przy ul. Hallera przypomniała mi się historia żydowskiego przedsiębiorcy, którego afery pod koniec lat 30-tych rozpalały umysły rybniczan tak, jak dziś rozpala tropikalne powietrze, które od wielu dni wisi nie tylko nad moją hałdą.

Hallera burzenie (1)

Jak zwykle to będzie historia ze znakami zapytania, oparta jedynie o wycinki z ówczesnej prasy i moją wyobraźnię. A dlaczego przyszła mi na myśl w związku z burzeniem zielonego budynku, to już wyczytacie sami.

Czytaj dalej

Kategoria: Judaika, Rybnik | Możliwość komentowania Rudolf Strauss – zapomniany oszust została wyłączona
31 lipca 2015

Haase epopeja – Feliks i jego rodzina (cz.6)

Powoli docieram do końca swojej opowieści o rodzinie Haasych. Ta końcówka będzie najtrudniejsza, gdyż będzie dotykać bolesnych czasów plebiscytu i powstań na Górnym Śląsku, ale również i przez to, że wpis na pewno będą czytać żyjący potomkowie ostatniego z właścicieli rybnickiej garbarni – Feliksa Haase.

Juliusz Haase, jak już wspominałam uprzednio, miał dwójkę dzieci – Feliksa urodzonego w 1880 roku oraz córkę Charlottę. Jedyny syn Juliusza otrzymał staranne wykształcenie (choć nie wiem gdzie studiował) i uzyskał tytuł doktora filozofii, którym posługiwał się już w 1904 r.

04. Felix Haase (1880-7.11.1946)

Czytaj dalej

Kategoria: Judaika, Rybnik | Możliwość komentowania Haase epopeja – Feliks i jego rodzina (cz.6) została wyłączona
23 lipca 2015

Centrum Humanistyczne – ciąg dalszy starań

Dziś przyjeżdża do Rybnika, na zaproszenie Urzędu Miasta, przedstawiciel i edukator Muzeum Bojowników Getta z Izraela. Mają się jutro toczyć rozmowy na temat Centrum Humanistycznego, którego mogłoby powstać w Rybniku, a o którym już parę razy tu wspominałam. Jako realistka wiem, że nie będzie łatwo, ale nadal próbuję. Nawet jeśli idea padnie z braku porozumienia, kasy, czy ksenofobii (tu nie mam na myśli władz miasta), to ze swej strony postaram się pokazać w Rybniku wszystko to, co pomoże w przyszłości sprowadzać tu grupy (nawet minimalne) turystów izraelskich. Każdy sposób promocji miasta jest ważny, nawet taki tyci tyci, czyli na możliwości rybnickiej „Żydówy”. Wiem, wiem, że niektórzy tak mówią, ale puszczam tu do nich oko  😉

Na przyjęcie gościa chałupa wypucowana, raciborskie piwa się mrożą 😉  plan oprowadzania po Rybniku i okolicy w głowie, więc heja… spadam do Oświęcimia, by odebrać Yaira. Ponoć dziś dzień włóczykija (przynajmniej tak Trójka od rana trąbi), więc będę się włóczyć po swoim mieście i okolicy.

Jutro spotkanie z prezydentami Rybnika. Trzymajcie kciuki, by mnie dziś pioruny nie zaatakowały, drzewa nie przygniotły, ulewy nie potopiły, a nogi nie napuchły  :mrgreen:

kciuk

 

Kategoria: Judaika, Rybnik, Turystyka i krajoznawstwo | Możliwość komentowania Centrum Humanistyczne – ciąg dalszy starań została wyłączona
19 lipca 2015

Krótka opowieść o Miriam, która ocalała

Tym razem nie będzie to kolejny odcinek epopei o Haasych, a krótka, do końca niewyjaśniona historia Marianny Hecht. Na jej trop wpadłam w Żydowskim Instytucie Historycznym, w którym byłam pod koniec czerwca, jako osoba zaproszona do zaprezentowania rezultatów swoich dociekań właśnie o Haasych. Przy okazji pobytu w Warszawie, mając co prawda niewiele czasu na poszukiwania śladów po moich rybnickich Żydach, udało mi się jednak kogoś wyłuskać z zasobów archiwalnych – między innymi Miriam (Mariannę) Hecht.

Hechtów w Rybniku w XIX i XX w. nie było od groma, ale może na razie nie mam takiej wiedzy, by uznać, iż było ich sporo. Na pewno byli skoligaceni ze znaną rodziną Aronadych, no i związani z odrębną onegdaj wsią Smolna, która została przyłączona do Rybnika ponad 100 lat temu.

3

 

Czytaj dalej

Kategoria: Judaika, Rybnik, Turystyka i krajoznawstwo | Możliwość komentowania Krótka opowieść o Miriam, która ocalała została wyłączona
15 lipca 2015

Haase epopeja – Juliusz społecznik (cz.5)

Jak zwykle znowu długo trwało zanim wróciłam do moich Haasych. Motywacja przyszła od pań z Wydziału Architektury, z których jedna mi powiedziała, że ktoś te historie czyta. Skoro tak, to trza pisać  😎

Hajda (5)

Tym razem będę się wgryzać w życie mojego faworyta wśród mężczyzn z tego rodu, czyli Juliusza. Gdyby ktoś tu był pierwszy raz, to może zagłębić się w stare opowieści o tej niezwykłej rodzinie rybnickich Żydów, których już nie raz opisywałam.  Ale tu, czyli u siebie piszę o nich od serca i z odrobiną fantazji.

Stare wpisy możecie znaleźć TU i TU i TU i TU.

Czytaj dalej

Kategoria: Judaika, Rybnik, Turystyka i krajoznawstwo | Możliwość komentowania Haase epopeja – Juliusz społecznik (cz.5) została wyłączona